Kwart zorggebruikers mijdt dure zorg

Een kwart van de Nederlanders ziet af van zorg en ondersteuning door de hoge eigen bijdragen die zij voor Wmo-voorzieningen moeten betalen. Burgers worden vooraf nauwelijks geïnformeerd over het bedrag dat ze voor hulp moeten neertellen, ook niet als dit omhoog gaat.

Dit blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en Ieder(in) naar het beleid rondom eigen bijdragen van gemeenten en de gevolgen daarvan voor inwoners met een Wmo-voorziening.

Zorgmijders

Van de ondervraagde zorggebruikers zegt een kwart te zijn gestopt met zorg of te hebben besloten minder zorg af te nemen. Gemeenten zijn minder pessimistisch over het aantal afhakers: zij geven aan dat één op de vijf zorgbehoevenden regelmatig afziet van zorg door de hoogte van de eigen bijdrage. Gemeenten stellen dat zeven op de tien inwoners ‘nauwelijks’ afzien van zorg. Slechts één op de twintig Nederlanders ziet ‘nooit’ af van zorg vanwege de eigen bijdrage. Tien procent van de gemeenten heeft geen zicht of inwoners afzien van zorg. Een aantal gemeenten zegt daar wel onderzoek naar te (gaan) doen, zoals Lelystad en Rotterdam.

‘Schokkend’

‘Het is ronduit schokkend dat veel mensen door de hoogte van de eigen bijdrage afzien van zorg’, stelt Ieder(in)-directeur Illya Soffer. ‘Dit onderzoek laat zien dat mensen daardoor vaak worden overvallen. Bovendien verdwijnen er op deze manier ook mensen uit beeld die hulp van de gemeente nodig hebben. Mensen vertellen ons dat ze hierdoor in isolement raken en misschien zelfs in een instelling opgenomen moeten worden. Dat staat haaks op de bedoelingen van de nieuwe Wmo.’ Zaanstad heeft haar beleid aangepast, na klachten over de stijging en signalen dat de mensen hun ondersteuning stopzetten. Zo zijn onder meer de hoogste maximale eigen bijdragen verlaagd. ‘De eigen bijdrage mag geen reden zijn dat mensen zorg gaan mijden’, aldus verantwoordelijk wethouder Jeroen Olthof (Wmo, PvdA).

Slecht geïnformeerd

Gemeenten melden in de meeste gevallen wel dát er een eigen bijdrage voor een Wmo-voorziening is verschuldigd, maar niet hoe hoog deze zal zijn. Ook als burgers dit jaar een hogere eigen bijdrage moeten gaan betalen, laten veel gemeenten het na hun inwoners daarvan op de hoogte te stellen. Meer dan de helft van de zorggebruikers weet niet wat ze vanaf januari kwijt is aan eigen bijdrage. Ruim een kwart denkt dat deze gelijk zal blijven; 17 procent vreest dat ze meer moet gaan betalen.

Geen inzicht

Uit het onderzoek onder gemeenten blijkt verder dat weinig mensen vragen om een ander, goedkoper alternatief. Maar ook hier geldt dat veel gemeenten eigenlijk helemaal niet weten of mensen, vanwege de hoge eigen bijdrage, een goedkoper alternatief willen. Ruim de helft van de gemeenten weet ook niet of hun inwoners überhaupt inzicht hebben in de eigen bijdrage die ze moeten betalen, voor dat daadwerkelijk van de voorziening gebruik wordt gemaakt. Een kwart van de inwoners heeft dat wel, stellen gemeenten.

Financiële pijn

Gemeenten hebben dus weinig zicht op de gevolgen van het eigen bijdragenbeleid voor hun inwoners. Er worden daarnaast nauwelijks instrumenten ingezet om de financiële pijn voor hun inwoners te verzachten. Er zijn diverse ‘knoppen’ waaraan gemeenten kunnen draaien om het ‘basisbedrag’ waarop de eigen bijdrage wordt berekend, lager te laten uitvallen. Vier op de tien gemeenten zet geen enkel instrument in om de hoogte van de eigen bijdragen naar beneden bij te stellen.

Nieuwsuur besteedt vanavond vanaf 22 uur uitgebreid aandacht aan het onderzoek en sprak ook met gedupeerde zorgmijders.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week. De komende tijd brengt Binnenlands Bestuur meer artikelen over het onderzoek.