Kritisch rapport over voortgang jeugdzorg

De afgelopen twee jaar is onvoldoende voortgang geboekt bij de decentralisatie jeugdzorg. De meeste gemeenten zitten nog in de fase van visieontwikkeling, de kaderstelling vanuit het rijk laat te lang op zich wachten en de continuïteit van zorg is niet afdoende geregeld.

Kritische noten

Dit zijn slechts enkele van de kritische noten die de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) in haar eerste rapportage kraakt. De commissie is vorig jaar september geïnstalleerd om de voorbereidingen op en het eerste jaar na de decentralisatie jeugdzorg te volgen. De commissie komt twee keer per jaar met een rapportage over de ‘stand van zaken’. Deze eerste rapportage wordt een dezer dagen naar de Tweede Kamer gestuurd.

Zorgen over voortgang

De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd maakt zich zorgen over de voortgang. Feitelijk is vanaf nu nog minder dan twee jaar beschikbaar. De overdracht van alle jeugdzorgtaken naar gemeenten betekent dat in de tweede helft van 2014 alles ‘uitvoeringsgereed’ moet zijn, aldus de commissie. Jeugdhulp moet voor 2015 zijn ingekocht, uitvoeringsorganisaties ingericht en toeleidingssystemen moeten als een huis staan en voor iedereen duidelijk zijn. Op het tempo waarop nu wordt gewerkt, is een verantwoorde transitie niet haalbaar, zo kan op basis van de rapportage worden geconcludeerd.

Teveel aangerommeld

Rijk, Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) hebben zich samen verantwoordelijk gesteld voor het decentralisatieproces. Die gezamenlijke verantwoordelijkheid heeft nog onvoldoende vruchten afgeworpen, aldus de rapportage. De juridische, bestuurlijke en financiële kaders voor de decentralisaties zijn nog niet duidelijk en er is nog steeds geen concept wetsvoorstel. Er is geen overkoepelend planningsdocument waardoor nog steeds onduidelijk is wie, wanneer en op welk niveau welke maatregelen, besluiten en projecten oppakt. Kritieke tijdpaden zijn niet inzichtelijk en landelijke, regionale en lokale trajecten zijn niet op elkaar afgestemd. Met onder meer zorgverzekeraars, cliëntorganisaties en beroepsverenigingen zijn nog geen samenwerkingsafspraken gemaakt. Kortom: er wordt nog teveel aangerommeld.

Planningsdocument

De VNG moet, als koepelorganisatie van de gemeenten als toekomstige opdrachtgever van jeugdzorg, zo snel mogelijk afspraken met deze partijen maken. Verantwoordelijk staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) moet in maart met een overkoepelend planningsdocument komen, stelt de TSJ.

Geen inzicht in opgave

Gemeenten zijn ook nog lang niet klaar voor het overnemen van de jeugdzorgtaken. Het ontbreken van de (overheids)kaders is daar mede debet aan, maar los daarvan zijn gemeenten nog niet concreet aan de slag. Er is in veel gevallen een stip aan de horizon gezet, maar de weg er naar toe is nog niet concreet ingevuld. Daarnaast ontbreekt het gemeenten aan inzicht in de daadwerkelijke opgave waarvoor ze zich vanaf 2015 gesteld zien. De financiële ruimte is niet bekend, evenals het aantal jongeren met hun specifieke zorgbehoefte dat onder de hoede moet worden genomen. Dit moet, samen met de verwachte stijging van de zorgvraag en de financiële effecten van de indicaties die tot januari 2015 worden afgegeven maar wel in 2015 en verder doorlopen, uiterlijk in april 2013 voor elke gemeente afzonderlijk beschikbaar zijn, stelt de Transitiecommissie.

Risico-inventarisatie

De commissie maakt zich tevens zorgen over de continuïteit van de zorg; die is onvoldoende gewaarborgd. Er moet een gedegen inventarisatie komen van risico’s voor jongeren en het nemen van maatregelen om die risico’s te ondervangen; zowel voor als na de overheveling van taken. ‘Het aanbieden van zorg kan niet zomaar worden stopgezet.’ Tevens moeten afspraken worden gemaakt over het behoud van expertise die er is bij bijvoorbeeld de Bureaus Jeugdzorg, met name wat betreft de uitvoering van jeugdbescherming en jeugdreclassering.