Knelpunten in ouderenzorg

De eigen kracht van 75-plussers en hun netwerk wordt overschat. Ook is bij ouderen sprake van ‘vraagverlegenheid’. 75-plussers verdwalen nogal eens in het doolhof van verschillende soorten zorg en ondersteuning. De informatievoorziening is onduidelijk. Het woningaanbod sluit onvoldoende aan op de vraag van ouderen, waarvan wordt verwacht dat zij langer zelfstandig thuis blijven wonen.

(Zelf)verwaarlozing

Dat blijkt uit de woensdag gepresenteerde SCP-kennissynthese Zorgen voor thuiswonende ouderen. Ouderen kunnen, willen of durven vaak geen hulp te vragen. ‘Veel ouderen schromen om hun kinderen, vrienden of buren om (meer) hulp te vragen omdat ze bijvoorbeeld bang zijn om iemand voor het blok te zetten of om ‘nee’ te horen’, aldus het SCP. Ook weten ouderen vaak niet waar ze voor hulp kunnen aankloppen, en wat er mogelijk is. Daarnaast ontkennen ouderen nogal eens dat ze hulp nodig hebben. ‘Door het initiatief vooral bij ouderen zelf te laten, zal een deel van hen (te) lang wachten met een hulpvraag, wat tot (zelf)verwaarlozing kan leiden en zelfs tot opname op de spoedeisende hulp’, aldus het SCP.  

Overbelast

(Overbelaste) mantelzorgers zijn ook een knelpunt, benadrukt het SCP. Een op de drie Nederlanders geeft mantelzorg. ‘Van alle mantelzorgers voelt bijna een op de tien zich zwaar belast.’ Mantelzorgers voor thuiswonende ouderen met dementie hebben het nog zwaarder. Hiervan geeft een op acht aan zich overbelast te voelen.

Ouderenproof

Zeven procent van de ouderenhuishoudens (65-plus) woont in een ‘ongeschikte’

woning; een woning die niet toe- en doorgankelijk is zonder traplopen en die niet voor onder de 10.000 euro ouderenproof te maken is. Ouderen zijn aan de andere kant ook weinig geneigd hun woonsituatie aan te passen aan een toekomstige oude dag met beperkingen. De helft van de ouderen woont in een woonomgeving die functioneel ongeschikt of weinig geschikt is. Dat is volgens het SCP het geval wanneer er minder dan twee primaire voorzieningen (supermarkt, huisarts, apotheek en ov-halte) binnen 500 meter lopen van de woning liggen.

Afwentelgedrag

‘De onheldere afbakening – in combinatie met een complexe organisatie van de zorg(wetten), schotten tussen de wetten en afwentelgedrag tussen zorgkantoor of verzekeraar en de gemeente – belemmert afstemming en samenwerking tussen hulpverleners’, constateert het SCP verder.

Kwart ouderen

Van de thuiswonende ouderen van 75 jaar en ouder maakt ruim een kwart gebruik van Wmo-voorzieningen. Een kwart ontving eind 2017 hulpmiddelen en diensten, zoals vervoersdiensten. Zestien procent ontving hulp bij het huishouden en vier procent kreeg ondersteuning thuis, zoals begeleiding of dagbesteding. Het gaat omgerekend om respectievelijk 335.000, 200.000 en iets meer dan 50.000 ouderen. Sommige ouderen krijgen zowel hulp bij het huishouden als dagbesteding en/of een hulpmiddel of dienst.  

Toenemend tekort

In 2030 telt Nederland ruim twee miljoen 75-plussers; 720.000 meer dan nu. De vraag naar zorg en ondersteuning zal toenemen. Tegen die tijd zal er een (toenemend) tekort zijn aan mantelzorgers, personeel en specifieke deskundigheid om de groep 75-plussers thuis te begeleiden, voorspelt het SCP. Ook de vraag naar zorg zal veranderen; onder meer door de toename van diversiteit onder ouderen en door technologie.