‘Kansen arbeidsmigratie onvoldoende benut’

De kansen die arbeidsmigratie van buiten de Europese Unie biedt voor de Nederlandse samenleving worden nu niet voldoende afgewogen en benut. Dat is een van de conclusies van de adviescommissie voor vreemdelingenzaken. Doel van arbeidsmigratie zou moeten zijn: bijdragen aan brede welvaart. De regering dient hiervoor onder meer lokale bestuurders te raadplegen.

Advies inwinnen
De kansen die arbeidsmigratie van buiten de Europese Unie biedt voor de Nederlandse samenleving worden nu niet voldoende afgewogen en benut, schrijft de commissie in haar advies. In tegenstelling tot veel andere landen is er in Nederland geen instantie die de regering hierover op structurele wijze adviseert. ‘Het is van groot belang dat de regering dit soort advies inwint.’

Brede welvaart
Het bepalen van het doel van arbeidsmigratie is namelijk cruciaal bij de keuze voor een adviesmodel. De commissie onderscheidt drie doelen: het vervullen van de behoefte aan arbeidskrachten van de werkgevers, een goed functionerende arbeidsmarkt en bijdragen aan brede welvaart. Het laatste doel is te verkiezen boven de andere, aldus de commissie, ‘en past het best bij het ingezette kabinetsbeleid, het eindverslag van informateur Tjeenk Willink en de noodzakelijke brede maatschappelijk inbedding’.

Alle belangen afwegen
Bij ‘brede welvaart’ gaat het om de kwaliteit van leven in het hier en nu en de mate waarin deze al dan niet ten koste gaat van die van latere generaties en/of van die van mensen elders in de wereld. Deze benadering bij arbeidsmigratie betekent dat wordt gekeken naar de kansen die deze migratie biedt voor de Nederlandse samenleving (en elders in de wereld) en dat een afweging wordt gemaakt van alle levende belangen: van werkgevers, werknemers, migranten én de gehele samenleving.

Migratietafels en burgerfora
De commissie stelt dat bij advisering aan de regering de brede welvaartsbenadering het raadplegen van diverse groepen in de samenleving vergt: deskundigen, werkgevers, werknemers, lokale bestuurders en burgers. Migratietafels, naar het voorbeeld van de klimaattafels, onder regie van de overheid, zijn  een interessante mogelijkheid, aldus de commissie. Ook burgerfora helpen stem te geven aan verschillende opvattingen in de samenleving en om daarover van gedachten te wisselen en de juiste voorwaarden voor arbeidsmigratie te scheppen ‘Gezien de complexiteit en de bijbehorende diversiteit aan belangen die moeten worden meegewogen pleiten we ervoor de regie te beleggen bij een interdisciplinaire groep adviseurs bij de overheid of bij een onafhankelijk adviesorgaan.’

Internationale voorhoede
Nederland zou zich zelfs in de internationale voorhoede begeven als het een adviesmodel opzet met de brede welvaartsbenadering als doel, waar ook brede burgerconsultatie onderdeel van is. Hierbij kan Nederland met name leren van Canada*. Het volledig overnemen van één bepaald model is niet wenselijk. ‘Wat het beste werkt is contextafhankelijk en een nieuw adviesmodel voor Nederland moet goed werken in de Nederlandse context.’ De commissie adviseert om te kiezen voor een adviesmodel dat ten dienste staat aan de welvaart in brede zin van de Nederlandse samenleving en toekomstgericht en duurzaam is.

* De Canadese regering dient ieder jaar een driejarige projectie in van de toelating van migranten. Het plan geeft aan hoeveel immigranten Canada uitnodigt voor permanent verblijf in het kader van de economische, gezins- en vluchtelingen- en humanitaire programma’s. Het Canadese model richt zich op een goed functionerende arbeidsmarkt en heeft trekken van een brede welvaartbenadering. Dit blijkt uit de diverse belangen van (lokale) overheden en stakeholders die de regering afweegt tegen elkaar om naast economische groei te streven naar een diverse en inclusieve samenleving. Onder regie van de overheid is er een brede openbare consultatie. Ondanks de coronapandemie neemt in Canada het draagvlak voor migratie toe. Meerdere factoren dragen bij aan een succesvol model, zoals een apart ministerie van immigratie, richtgetallen, consultatie van nationale en lokale organisaties, welkomstcentra voor nieuwkomers en het bestaan van private sponsorship programma’s, waaraan burgers deelnemen.
(Bron: Verkenning: Naar een brede welvaartsbenadering in het arbeidsmigratiebeleid, ACVZ, 2021)