Kamer wil snel debat over eigen bijdrage Wmo

Er moet zo snel mogelijk een Kamerdebat komen over de gevolgen van de eigen bijdrage die burgers voor Wmo-voorzieningen moeten betalen. De Kamer is geschrokken van het grote aantal zorgmijders en wil hierover in debat met staatssecretaris Martin van Rijn (Wmo, PvdA).

Dat stellen Kamerleden in een reactie op het onderzoek van Binnenlands Bestuur en Ieder(in) naar het beleid rondom eigen bijdragen van gemeenten en de gevolgen daarvan voor inwoners met een Wmo-voorziening. Daaruit blijkt onder meer dat een kwart van de zorggebruikers door de (hoge) eigen bijdrage afziet van zorg en dat tien procent van de gemeenten geen zicht heeft op het aantal zorgmijders.

Onderzoek

Volgens Van Rijn onderzoekt het CBS momenteel de inkomenspositie van mensen die zorg ontvangen op basis van de Wmo en de Wet langdurige zorg (Wlz). ‘Dit is een breed onderzoek waarin aandacht is voor eigen bijdragen. Met de signalen van Binnenlands Bestuur en Ieder(in) zal het ministerie - gecombineerd met de conclusies van het CBS-onderzoek - bekijken welke acties hier nodig zijn’, zo laat Van Rijn desgevraagd weten. Het CBS verwacht in juni met voorlopige resultaten (over het eerste half jaar) te kunnen komen en in het najaar met definitieve resultaten over heel 2015. ‘Zorg dient voor iedereen toegankelijk en betaalbaar te zijn’, benadrukt de staatssecretaris. ‘De regels voor de berekening van de eigen bijdrage voor de Wmo 2015 zijn bewust zo vormgegeven dat de eigen bijdrage een redelijk bedrag is. Dit bedrag is afhankelijk van iemands persoonlijke (ook financiële) situatie.’

Toegankelijkheid in gedrang

Volgens een deel van de Kamer blijkt uit het onderzoek echter dat die toegankelijkheid en betaalbaarheid door de (hoge) eigen bijdrage in het gedrang komt. ‘De bezuinigingen op de zorg zijn te groot en te ondoordacht doorgevoerd. Ik zie dat veel gemeenten de rijksbezuinigingen op de Wmo één-op-een doorvertalen naar hun inwoners’ stelt SP-Kamerlid Renske Leijten. ‘Dit is precies waarom we destijds tegen de Wmo hebben gestemd. Het was compleet onduidelijk wat de effecten van onder meer de eigen bijdragen zouden zijn’, aldus Mona Keijzer (CDA). ‘Op deze manier wordt de Wmo een armoedewet. Een wet waar je in alle redelijkheid alleen aanspraak op kunt maken, wanneer je een laag inkomen hebt. Middeninkomens betalen zo het gelag.’ De PvdA is het daar niet mee eens. ‘Iedereen die zorg en ondersteuning nodig heeft moet die ook krijgen. Daarvoor wordt een eigen bijdrage naar draagkracht gevraagd’, stelt Otwin van Dijk (PvdA).

Meer budget

In ieder geval SP, GroenLinks en CDA vinden dat het Wmo-budget moet worden verhoogd. ‘Het is evident dat er geld bij moet. Dat moeten we in de voorjaarsnota regelen’, aldus SP-Kamerlid Renske Leijten, die samen met GroenLinks het debat heeft aangevraagd. Het is nog niet duidelijk wanneer het debat plaatsvindt.

Zorgmijding voorkomen

Zorgmijding kan tot grote problemen leiden, stellen de Kamerleden. Voortman: ‘Het gaat om persoonlijk leed voor de zorgbehoevenden, nog zwaardere belasting voor hun mantelzorgers en een groter beroep op, duurdere, tweedelijnszorg.’ ‘Ik vind het zorgwekkend dat één op de vijf zorgbehoevenden regelmatig afziet van zorg, door de hoge eigen bijdragen. D66 wil onnodige zorgmijding voorkomen’, stelt Vera Bergkamp. ‘Gemeenten moeten inzicht krijgen in de eventuele stapeling van eigen bijdrages en als dit negatief uitpakt, moet het beleid worden aangepast.’ Dat vinden ook CDA en GroenLinks. De SP vindt dat gemeenten de eigen bijdragen waar mogelijk zo veel mogelijk schrappen en dat het rijk gemeenten financieel tegemoet moet komen om dit mogelijk te maken.

Gebrekkige informatie

Uit het onderzoek blijkt ook dat burgers vooraf nauwelijks worden geïnformeerd over het bedrag dat ze voor hulp moeten neertellen, ook niet als deze omhoog gaat. Dat kan en mag niet, stelt Van Rijn. ‘Mensen hebben het recht te weten of en zo ja hoeveel eigen bijdrage er van hen verwacht wordt. De Wmo is helder over de plicht van de gemeenten om bij onderzoek - 'keukentafelgesprek' - na te gaan of de cliënt ook financieel in staat is om wat bij te dragen. En mocht dat niet zo zijn: om maatwerk te leveren en de cliënt hierin tegemoet te komen. Het ministerie gaat er van uit dat wethouders de uitkomsten van enquête serieus nemen en in hun gemeenten nagaan of het daar goed geregeld is.’

Gemeenten aan de bak

Ook de Kamer heeft grote moeite met de gebrekkige informatie door gemeenten. ‘Het is belangrijk dat mensen vooraf weten of een eigen bijdrage geldt en hoe hoog die is. De PvdA wil dat gemeenten dit altijd helder inzichtelijk maken', aldus Van Dijk. 'Als je aanklopt bij de gemeente voor hulp of ondersteuning dan moet de gemeente je goed informeren. Dat betekent wat de VVD betreft dat je vooraf eerlijk bent over kosten en eigen bijdrages. Als gemeenten daar onduidelijk over zijn dan is dat niet goed', stelt Sjoerd Potters (VVD). 'Daarbij mag de gemeente wat ons betreft nooit een eigen bijdrage vragen die hoger is dan de kostprijs. Want eigen bijdragen zijn niet bedoeld om de portemonnee van de gemeente spekken.' ‘Het is belangrijk dat mensen hier vooraf goed over worden geïnformeerd. Het mag geen verrassing zijn. Voor D66 staat voorop dat mensen zorg krijgen die ze nodig hebben en hier hoort goede informatie bij’, benadrukt Bergkamp. ‘Het is heel erg dat mensen niet weten dat en wat ze aan eigen bijdrage moeten betalen’, stelt Voortman (GroenLinks). 

Nieuwsuur besteedt vanavond vanaf 22 uur uitgebreid aandacht aan het onderzoek en sprak ook met gedupeerde zorgmijders.

Lees het hele artikel over het onderzoek in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week. De komende tijd brengt Binnenlands Bestuur meer artikelen over het onderzoek.