Kabinet moet nu echt ingrijpen bij jeugdbescherming

De problemen in de jeugdbescherming stapelen zich steeds verder op, verspreid over Nederland. Jeugdbescherming Brabant (JBB) trok eerder deze maand al aan de bel vanwege financiële en personele problemen, maar heeft sinds maandag voor minimaal drie maanden een cliëntenstop ingevoerd. Eerder kwamen de jeugdbeschermers Intervence en Briedis in de problemen. 

Rechter

In reactie op de cliëntenstop bij Jeugdbescherming Brabant roept de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) betrokken gemeenten en collega-jeugdbeschermingsinstellingen op om bij te dragen aan het opvangen van de jeugdbeschermingsmaatregelen in Brabant. ‘Het is van groot belang voor het kind dat een jeugdbeschermingsmaatregel die door de rechter wordt uitgesproken zonder vertraging wordt uitgevoerd’, aldus een woordvoerder van de IGJ.

 

Nu echt actie

Jeugdzorg Nederland roept minister Dekker (rechtsbescherming) en staatssecretaris Blokhuis (jeugdzorg) met klem op nu toch echt maatregelen te nemen om de continuïteit van de jeugdbescherming te garanderen, als ook de kwaliteit van de zorg voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen. De caseload voor jeugdbeschermers moet met een kwart omlaag en de tarieven met een kwart omhoog. Die tarieven moeten in heel Nederland bovendien eensluidend zijn.   

 

Steeds nijpender

Jeugdbescherming Brabant kampt naast grote financiële problemen – een tekort van 3 miljoen over 2020 – ook met forse personele problemen. Het verloop is groot, nieuw personeel is moeilijk te vinden en het ziekteverzuim is hoog, zo stelde Rinda den Besten, bestuurder van JBB, tien dagen geleden in een interview met Binnenlands Bestuur. Van een op handen zijnde cliëntenstop was toen nog geen sprake. ‘De situatie is in korte tijd steeds nijpender geworden. De uitstroom van personeel is momenteel 21 procent. Vandaar dat wij, met buikpijn, de keuze hebben gemaakt voor een cliëntstop’, laat een woordvoerder desgevraagd namens Den Besten weten.  

 

Maat is vol

Als een rechter een jongere of een kind naar een Gecertificeerde Instelling (GI) zoals JBB verwijst, is en GI verplicht daaraan gehoor te geven. ‘We zitten nu echter in een situatie dat we er geen gehoor meer aan kúnnen geven. We willen graag, maar met onvoldoende medewerkers kúnnen wij hier simpelweg niet aan voldoen’, aldus de woordvoerder. De cliëntenstop noemt JBB een noodgreep, die niet lichtvaardig is genomen. ‘Op dit moment is de caseload zo zwaar voor de medewerkers en wij willen de kwaliteit van het werk wel zo goed als mogelijk houden. De maat is vol. Dit is nog onze enige stap.’

 

Neerwaartse spiraal

De jeugdigen die tot nu toe aan JBB zijn toegewezen, worden wel geholpen. Maar als er nog meer cliënten bijkomen ‘zal verzuim en verloop verder toenemen en kunnen we de maatregelen die al aan ons zijn toegewezen niet meer uitvoeren. Dan komen we in een neerwaartse spiraal die heel veel kinderen raakt’, schrijft JBB in een verklaring op haar website.

 

Probleem ook buiten Brabant

De IGJ herkent de signalen van een hoog personeelsverzuim en -verloop binnen de jeugdbescherming. ‘De krapte op de arbeidsmarkt is een breed voorkomend probleem waar veel gecertificeerde instellingen mee kampen’, aldus een woordvoerder. De IGJ heeft daar al meerdere malen voor gewaarschuwd. In november 2019 riep de IGJ onder meer samen met de Inspectie Justitie en Veiligheid de overheid op direct stappen te ondernemen omdat de zorg aan kwetsbare kinderen ver onder de maat was. ‘De gecertificeerde instellingen kunnen hun complexe taken niet meer uitvoeren door personeelstekorten, onvoldoende beschikbaar hulpaanbod en financiële onzekerheid. De bemoeienis van gemeenten rond de indicatiestelling in combinatie met de financiële afhankelijkheid van de gemeenten bemoeilijkt de positie van de gecertificeerde instellingen’, schreven beide inspecties destijds in twee alarmerende rapporten. Minister De Jonge (VWS) en Dekker kondigden mede op basis van die rapporten een nieuwe wet aan. Deze Wet verbetering beschikbaarheid zorg voor jeugdigen is nog niet door de Kamer behandeld.

 

Grote zorgen

Jeugdzorg Nederland maakt zich eveneens grote zorgen over de jeugdbescherming in Nederland. Eerder trok zij al aan de bel door problemen bij de GI’s in Zeeland (Intervence en Briedis), nu is de cliëntenstop bij JBB aanleiding om in de pen te klimmen. ‘Opnieuw lijken (jarenlange) discussies over geld te hebben geleid tot een situatie waarbij zorg niet langer gegarandeerd kan worden. Opnieuw betalen de gezinnen de rekening.’

 

Hoge urgentie

Om een leegloop van jeugdbeschermers, waar ook in Nederland tegen te gaan, moeten zij meer tijd voor gezinnen krijgen, benadrukt Jeugdzorg Nederland. De caseload moet met 25 procent omlaag en de tarieven met eenzelfde percentage omhoog. ‘We pleiten daarom (nogmaals) voor een landelijk tarief en een landelijk verantwoordingskader. Dit heeft hoge urgentie, want de veiligheid van kwetsbare kinderen is in het geding.’

 

Onderzoek financiële situatie

De Jeugdautoriteit, die momenteel over de tarieven bemiddelt tussen alle Brabantse GI’s – waaronder JBB – en de contracterende gemeenten, wil daarover geen vragen beantwoorden. Zij heeft ook geadviseerd bij de problemen bij de GI’s Intervence en Briedis. Briedis is inmiddels failliet. Intervence wordt per 1 juli overgenomen door JB West. Er zijn geen andere GI’s waarbij de Jeugdautoriteit op dit moment een rol speelt, zo laat een woordvoerder weten. Momenteel doet zij wel, op verzoek van minister Dekker, een onderzoek naar de financiële situatie van alle GI’s. Waarschijnlijk verschijnt die rapportage over een maand.

 

Zwaar weer

Alle betrokkenen bij de situatie van JBB, waaronder de contracterende gemeenten, zijn maandag een het einde van de middag bij elkaar komen. Vragen over de mogelijke gevolgen voor gemeenten, kon woordvoerder Sonja Kloppenburg namens alle Brabantse jeugdhulpregio’s maandag dan ook nog niet geven. ‘Voor ons staat voorop dat er goed voor de kinderen en de gezinnen wordt gezorgd.’ Ze snapt dat met deze stop de vraag over passende tarieven naar boven komt, maar dat is niet de enige reden waardoor JBB in zwaar weer terecht is gekomen. ‘Het grote verloop, het hoge verzuim en de zware caseload hebben geleid tot deze cliëntenstop’, stelt Kloppenburg.

 

Alleen ‘zak geld’ onvoldoende

‘Het is te simpel om alleen de tarieven de ‘schuld’ te geven. Alleen een extra zak geld lost het probleem ook niet op. Er moet breder worden gekeken naar de manier waarop de jeugdbeschermingsketen werkt, daarvoor kijken we ook naar het rijk.’ Bij die bredere kijk doelt Kloppenburg daarnaast op mogelijke maatregelen om het werk als jeugdbeschermer aantrekkelijker te maken, zodat er weer personeel zal instromen in plaats van alleen vertrekt.

 

De Kamer debatteert dinsdag vanaf 18 uur met Dekker en Blokhuis over de jeugdzorg.