Inkoopsystematiek stuwt kosten jeugdhulp op

De 20 Friese gemeenten hebben vorig jaar fors meer geld aan specialistische jeugdhulp uitgegeven dan in 2017. De kosten stegen in een jaar tijd van 75 miljoen euro naar 95 miljoen euro; een stijging van 27 procent. De nieuwe inkoopsystematiek − resultaat gestuurde inkoop van de zorg − is een van de oorzaken van de toegenomen uitgaven.

Intensievere zorg

De kostenstijging wordt niet veroorzaakt door stijging van het aantal jongeren dat specialistische jeugdhulp krijgt. Dat is per saldo met 7,5 procent gedaald. De gemiddelde vergoeding per jongere is op totaalniveau met 37 procent gestegen. Die stijging staat niet in verhouding tot de gemiddelde inzet per jongere. Ook krijgen jongeren meer zorg dan in 2017. Dat blijkt uit onderzoek van KPMG dat op verzoek van de Friese gemeenten is gemaakt. Gekeken is naar de kosten van specialistische jeugdzorg in de eerste acht maanden van 2018 ten opzichte van de eerste acht maanden van 2017.

Grote onderlinge verschillen

De onderlinge verschillen zijn groot. Zo stegen de kosten voor Waadhoeke met 117 procent het meest, terwijl die in Opsterland met 4 procent daalden. In Harlingen (+ 83 procent), Ameland (+75 procent) en Dongeradeel (+57 procent) stegen de kosten ver boven het gemiddelde. Ook Leeuwarden zit met een stijging van 32 procent boven de gemiddelde kostenstijging.

Ongewenste gevolgen

Per 2018 is in Friesland een nieuwe inkoop- en bekostigingssystematiek voor de jeugdhulp ingevoerd; resultaat gestuurde inkoop van de zorg. Al snel kwamen vanuit de Friese gemeenten signalen dat het nieuwe inkoop- en bekostigingsmodel ‘onverwachte en ongewenste gevolgen’ had, zo stellen de gemeenten. Om inzicht te krijgen in het hoe en waarom en in sturingsmogelijkheden is een Tasforce Jeugd opgericht. KPMG heeft de Tasforce geholpen met het krijgen van inzicht in de kostenontwikkeling.        

Prikkels

De inkoop- en bekostigingssystematiek geeft zorgaanbieders direct invloed op de tarieven per traject, constateert KPMG. ‘De nieuwe inkoopsystematiek geeft zorgaanbieders de vrijheid om de intensiteit van een traject (binnen het geïndiceerde profiel) te bepalen.’ Er zijn ook aanwijzingen dat de ‘nieuwe inkoopsystematiek prikkels bevat die een opwaarts effect hebben op de tarieven’, aldus KPMG. Die hoeven niet per definitie onterecht te zijn, maar leveren ‘wellicht een meer kostendekkende situatie voor de zorgaanbieders op’. Een deel van de kostenstijging (naar schatting zo’n drie miljoen euro) wordt veroorzaakt door de overheveling van zorg aan jongeren vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) naar de Jeugdwet.   

Stijging 37 procent

De gemiddelde vergoeding per jongere steeg van 6.230 euro in 2017 naar 8.563 euro; een stijging van 37 procent. Ook hier zijn de verschillen tussen gemeenten groot. In Kollumerland daalde de vergoeding per jongere met drie procent (naar 7.962 euro), terwijl die in Terschelling meer dan verdubbelde en vorig jaar uitkwam op 11.870 euro. In Leeuwarden steeg de vergoeding per jongere met 40 procent, in Harlingen met 63 procent en in Fryske Marren met 82 procent.

Grip op kosten

Om meer grip op de kosten te krijgen moet de administratie worden verbeterd. Die is nu ondermaats, stelt KPMG. ‘Onderlinge tussentijdse afstemming tussen gemeenten en zorgaanbieders is op dit moment onvoldoende of niet ingeregeld, waardoor er moeilijk grip gekregen kan worden op de ontwikkeling van de kosten.’ Ook moet worden gekeken naar de invloed die zorgaanbieders op de tarieven hebben. ‘De huidige systematiek laat echter veel ruimte voor zorgaanbieders om invloed uit te oefenen op de tarieven’, constateert KPMG.