‘Inburgering vluchtelingen deugt niet’

Volgens de VON biedt het huidige aanbod niet wat vluchtelingen nodig hebben: ‘Wij constateren, na jaren bijgedragen te hebben aan het debat betreffende de inburgering, dat het huidige aanbod simpelweg niet bijdraagt aan het vergroten van de economische zelfstandigheid van vluchtelingen.’

Het probleem is volgens de koepelorganisatie dat het huidige aanbod niet is gericht op educatieve en professionele redzaamheid, maar hooguit een bijdrage levert op het gebied van sociale redzaamheid. Het effect van de inburgeringcursussen is ‘marginaal’ te noemen, aldus de VON in haar brief, die is opgesteld naar aanleiding van het recent verschenen SCP-rapport Vluchtelingengroepen in Nederland.

Daarin geven geïnterviewde vluchtelingen aan dat ze de Nederlandse taal vooral in eigen kring hebben geleerd en dat ze niet zo heel veel hadden aan de officiële inburgeringcursussen. ‘Aan de inburgering moeten we slechts een bescheiden meerwaarde toekennen. Andere factoren zijn van grotere invloed op de kennis van de Nederlandse taal. Het gaat hierbij in het bijzonder om de genoten opleiding, de lengte van verblijf in Nederland, de leeftijd waarop men naar dit land is gekomen en de gezondheid’, zo schrijven de SCP-onderzoekers.

Desastreus

De functie en betekenis van inburgering is niet helder en de kwaliteit van het aanbod is niet overal gelijk, zegt de VON. Inburgering heeft volgens de koepel van zo’n vierhonderd vluchtelingenorganisaties, bovendien de functie gekregen van voorwaarde voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning, in plaats van het oorspronkelijke idee: een voorbereiding op een vervolgfase van educatie of arbeid.

‘Wij adviseren u met het huidige versnipperde, onoverzichtelijke en dure stelsel te stoppen’, schrijft het platform in de brief aan Donner. ‘Het inburgeringstelsel is een volkomen uit de klauwen gegroeid systeem dat niet tot resultaat leidt’, doet VON-voorzitter Dzsingisz Gabor er in een mondelinge toelichting nog een schepje bovenop. ‘Het tot nu toe gevoerde beleid is desastreus. Hoogopgeleide vluchtelingen staan in Nederland op de laagste trede van de maatschappelijke ladder en belanden maar al te vaak in de bijstand’.

Volgens Gabor, zelf in 1956 vanuit Hongarije naar Nederland gevlucht, zit er dan ‘structureel iets fout’. De inburgering voorziet wel in het verkrijgen van redzaamheid voor het dagelijks leven, maar voor gemotiveerde vluchtelingen die zo snel mogelijk aan de slag willen in hun nieuwe vaderland is meer nodig, aldus Gabor, die zich in Nederland opwerkte tot burgemeester, staatssecretaris en CDA-Kamerlid.

Broodroof

De VON doet concrete voorstellen voor een alternatief stelsel. De organisatie pleit voor een centraal geleid traject van zo’n 3 jaar, dat de vluchteling intensieve begeleiding biedt bij het volgen van (aanvullende) opleidingen en het vinden van werk. Geef vluchtelingen 5 dagen per week dagelijks 4 uur taalles en leidt ze naar de juiste cursussen in aanvulling op de diploma’s die in het buitenland al zijn behaald, betoogt Gabor. ‘Iemand die in zijn vaderland chirurg is, heeft niets aan 2 uur Nederlands per week in een groep met nagenoeg analfabete vrouwen. Dat is pure geldverspilling. Natuurlijk moet zo iemand ook “goedemorgen” kunnen zeggen, maar belangrijker is het dat hij kennis van de Nederlandse chirurgie krijgt bijgebracht, dat hij de woorden en uitdrukkingen van dat gebied beheerst’. De VON-voorzitter haalt het voorbeeld aan van een Iraanse chirurg die in Nederland niet verder kwam dan laborant, ‘hulpje in een ziekenhuis’. Tegenwoordig is de man hoogleraar in Cambridge. ‘Engeland en Duitsland zijn veel meer gericht op wat vluchtelingen wél kunnen.

Grote groepen Somaliërs en hoogopgeleide Iraniërs die vanuit Nederland zijn doorgereisd naar die landen doen het daar veel beter dan hier. In Nederland zijn allerlei regels en barrières. In Zweden krijgt een vluchteling ook meteen een gesprek over wat hij kan en wil, en wordt daarin zeer intensief begeleid. Dat is uiterst succesvol’. In de nieuwe opzet zouden de universiteiten, de Stichting voor Vluchteling- Studenten UAF (het voormalige Universitair Asiel Fonds) en andere wetenschappelijke instellingen de krachten moeten bundelen, om de cursussen centraal aan te sturen.

Gabor: ‘Je kunt dit niet overlaten aan de tachtig gemeenten die vluchtelingen binnen hun grenzen hebben. Zij hebben de banden niet met de wetenschappelijke wereld en kennen de specifieke problematiek onvoldoende’. De VON heeft een jaar of 7 geleden al gepleit voor een dergelijk stelsel. ‘Dat werd ons niet in dank afgenomen, de hele institutionele wereld van de ROC’s viel toen over ons heen. “Broodroof”, riepen ze in koor. Maar de vluchtelingen hebben geen tijd meer te verliezen en Nederland heeft geen geld meer te verspillen. Het stelsel moet nu echt op de schop’. De brief aan Donner komt binnenkort aan bod bij het Kameroverleg over het SCP-rapport.