Hoogeveen gaat grenzen wet opzoeken

Het water staat de gemeente Hoogeveen aan de lippen. De tekorten in de Wmo en de jeugdzorg zijn niet meer te dekken vanuit de inmiddels vrijwel geheel leeggetrokken algemene reserve. De gemeente heeft besloten de grenzen van de wet op te zoeken. Het is een signaal naar ‘Den Haag’.

Niet rooskleurig

Hoogeveen noteert − volgens de laatst bekende stand van zaken − over 2019 een tekort op de Wmo en jeugdzorg van ruim vijf miljoen euro op een begroting van een krappe 200 miljoen. Het jaar daarvoor bedroeg het tekort op het sociaal domein zo’n negen miljoen euro. Voor dit jaar ziet het er evenmin rooskleurig uit. ‘Met man en macht werken we eraan om de tekorten terug te dringen, maar enkele maatregelen hebben pas vanaf 2021 effect’, aldus wethouder Erwin Slomp (Wmo, Gemeentebelangen). ‘We hebben structureel en per direct meer geld nodig vanuit Den Haag.’

Volumegroei

De gemeente had voorheen een reservepotje ‘rijksmiddelen’ gemaakt, maar die is al lang leeg. Vanaf 2017 moest al een beroep worden gedaan op de algemene reserve, maar daar is de bodem ook van in zicht. Het einde van stijgende uitgaven is echter niet in zicht. Een van de oorzaken van de tekorten is de invoering van het Wmo-abonnementstarief voor maatwerkvoorzieningen vanaf 2019. ‘Dat kostte ons vorig jaar een kleine miljoen euro. De aanvragen stromen binnen’, aldus Slomp. ‘Bijna lachend komen inwoners een aanvraag indienen. “We hebben onze eigen hulp van 12,50 euro per uur de deur uitgedaan nu we hulp voor 17,50 uur per vier weken kunnen krijgen”, horen we.’ Ook in de jeugdzorg is het moeilijk sturen, vult wethouder Gert Vos (jeugdzorg, ChristenUnie) aan. Net zoals andere gemeenten heeft Hoogeveen te maken met een volumegroei van zo’n zeven procent en stijgende tarieven. ‘Het komt ook nog steeds voor dat we rekeningen van aanbieders krijgen over 2017 en 2018. Wettelijk gezien moeten we die betalen, maar er valt niet te sturen op die manier.’

Uitgeknepen

De gemeente heeft de afgelopen jaren fors in eigen vlees gesneden, binnen en ook buiten het sociaal domein. ‘Ik heb de huishoudelijke hulp al tot het wettelijk minimum uitgeknepen. Dat kopje koffie en die signalerende functie zitten er al niet meer in’, aldus Slomp. Ook is ingezet op normaliseren. Als iemand niet meer zelf kan koken, regelt de gemeente een maaltijdvoorziening, maar de rekening daarvan is voor de inwoner en niet voor de gemeente. ‘We ontkomen echter niet meer aan gemeentebrede bezuinigingen’, vult Vos aan. Zo moeten buitensportlocaties dit jaar tien procent meer huur betalen en wordt er meer ingezet op normaliseren. Donderdag moet de wethouder in de raad een voorstel verdedigen om de kinderspeelactiviteiten weg te bezuinigen. Daar is de gemeente jaarlijks 25.000 euro aan kwijt. ‘De hele raad zal over me heen vallen, maar alles wat we nu doen en aanraken doet pijn. Het water staat ons werkelijk aan de lippen’, aldus Vos.

Verwoesting leefbaarheid

Als er niet snel iets verandert, moeten er nog veel meer en drastischer bezuinigingsmaatregelen worden genomen. Vos: ‘Het tekort is echt chronisch. We hebben crisis na crisis overleefd, maar zo erg als we het nu meemaken, is ongekend.’ Mogelijk moet er gesneden worden in theaters, zwembaden, bibliotheken, buurthuizen en sportverenigingen. ‘Als je niet oppast, verwoest je de leefbaarheid van je stad en dorp.’ Bovendien is het niet aan de inwoners uit te leggen dat het rijk geld overhoudt en dat gemeenten moeten bezuinigen, stellen beide wethouders.

Schuren

Een van de nieuwe leidende principes in Hoogeveen is dat mensen krijgen wat ze nodig hebben, en niet waar ze recht op hebben. De uitwerking daarvan zal mogelijk schuren met de wet. Bij aanvragen voor huishoudelijke ondersteuning zal een indringend gesprek met inwoners worden gevoerd die het makkelijk zelf kunnen betalen. Zij krijgen de boodschap mee dat ze het zelf moeten regelen. ‘Wettelijk mag dat niet, maar als consulent kun je daar wel op sturen.’ Huiswerkondersteuning wil de gemeente niet meer betalen. Tot nu toe kon daarvoor een beroep op jeugdhulp worden gedaan. De gemeente gaat een einde maken aan, zoals Vos het noemt ‘belachelijke systeem’ dat er jaren later nog jeugdzorg mag worden gefactureerd. ‘Ik wil ernaar toe dat aanbieders maximaal drie maanden na het afsluiten van het jaar nog mogen factureren. Doen ze dat niet; dan is het gebeurd.’ Ook zorgboerderijen wil de gemeente zoveel mogelijk weren, al weet Slomp niet of dat wettelijk wel mag. De gemeente ontmoedigt het gebruik van het persoonsgeboden budget (pgb). Maar niemand zal tussen wal en het schip vallen, benadrukt Slomp. ‘Mensen die echt zorg nodig hebben, zullen dat ook echt krijgen.’

Bedelen

De gemeente doet er alles aan om de kosten binnen de perken te houden, samen met aanbieders, stellen de wethouders. Zo wordt onder meer de beweging ingezet om niet meer te kijken naar wat een kind heeft, maar wat een kind nodig heeft. ‘En dat is lang niet altijd professionele hulp’, benadrukt Vos. Daarnaast worden transformatieakkoorden met aanbieders gesloten. ‘Samen wordt gekeken hoe de zorg slimmer kan worden ingericht, zodat we met minder geld toekomen zonder dat er afbreuk wordt gedaan aan de kwaliteit van de geleverde zorg. Maar dat kost tijd en geld. Maatregelen om daar te komen, kan ik nu al niet meer financieren’, aldus Vos. ‘Onze oproep aan Den Haag is om ons die tijd te gunnen, door ons nu extra geld te geven. We zijn echt niet aan het bedelen zonder zelf ons huiswerk te doen, maar Den Haag moet ons helpen en structureel zijn verantwoordelijkheid nemen.’