Het lukt nog niet om tot één sociaal domein te komen

Het lukt nog niet om tot één sociaal domein te komen. Dat concludeert de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD) in haar vierde rapportage die aan minister Plasterk van Binnenlandse Zaken is overhandigd. Het proces van ontkokering en integraliteit verloopt te traag waardoor de beloften van de decentralisaties niet waargemaakt kunnen worden.

Tegenwerken door Kamer
De drie decentralisaties (Werk, Zorg, Jeugd) moeten resulteren in een integrale aanpak. Maar dit proces is nog niet goed op gang gekomen, aldus de TSD. Want het integraal aanpakken van de opgaven in het sociaal domein gebeurt nog in onvoldoende mate. Gemeenten zijn hier wel mee bezig. Ze zitten midden in het proces om verbindingen te leggen, ruimte daarvoor af te tasten en om logische verbanden aan te brengen. Dit proces mag niet tegengewerkt worden door evaluaties op deelterreinen door de agenda’s in de Tweede Kamer, aldus de commissie.

Handel daarnaar!
Want zaken die bij de centrale overheid spelen, bemoeilijken en vertragen het proces binnen gemeenten. De drie nieuwe wetten (Wmo2015, Jeugdwet en Participatiewet) worden los van elkaar geëvalueerd en de aanpak van schulden blijft hangen tussen verschillende ministeries en andere instanties als de belastingdienst. De TSD roept daarom op om ook op rijksniveau meer aandacht te organiseren voor de gevolgen van de decentralisaties. ‘Er is één sociaal domein! Handel daarnaar’, staat er in de vierde rapportage.

Vroegsignalering
De commissie maakt zich vooral zorgen over mensen die in de schulden zitten. Bijna één op de vijf Nederlandse huishoudens heeft of krijgt hiermee te maken. Van alle zorgvragen die wijkteams krijgen, speelt in 80 procent schuldenproblematiek een rol. De TSD roept daarom het rijk op om te komen tot een landelijk systeem van vroegsignalering. De staatssecretaris van SZW zou samen met Financiën (verantwoordelijk voor de Belastingdienst), Veiligheid (Incassobureaus) VWS (Zorgverzekeraars) UWV en SVB zo’n systeem moeten ontwikkelen om te komen tot meer samenhangende afspraken en een gezamenlijke aanpak.

Gemeenteraad
Voor wat betreft het toezicht op het sociaal domein benadrukt de TSD de rol van de gemeenteraad die tot nu toe onvoldoende is ingevuld. De raad, en niet de rijksinspecties, moet er met inbreng van burgers en professionals op toezien dat de gemeente goede zorg en ondersteuning levert. Dat vraagt om een heldere opdrachtformulering voor gemeentelijke rekenkamers en om aandacht voor de opzet en inrichting van informatie- en controleprocessen, die meer dan nu gericht moeten zijn op maatschappelijke opbrengsten voor burgers en de kwaliteit ervan. De commissie roept gemeenten daarom op de lokale rekenkamer goed in te richten, heldere opdrachten te geven en te ondersteunen.