Grens jeugdhulpplicht moet naar minimaal 21 jaar

Op korte termijn moet de grens van de jeugdhulpplicht van gemeenten worden verhoogd van 18 naar 21 jaar, met een mogelijke uitloop naar 23 jaar. Op lange termijn zou die grens nog verder moeten worden verhoogd. Jongeren zouden vanaf hun zestiende aanspraak moeten kunnen maken op voorzieningen buiten de Jeugdwet, zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of de Zorgverzekeringswet (Zvw). Dat adviseert de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS).

Niet passend

De leeftijdsgrens van 18 jaar past niet goed bij situaties van individuele jongeren, waardoor zij geen passende zorg, ondersteuning of begeleiding krijgen, aldus de RVS in zijn vandaag gepresenteerde advies Leeftijdsgrenzen. Betere kansen voor kwetsbare jongeren. ‘Veel jongeren hebben jeugdhulp ook na deze leeftijd hard nodig. Ze ontvangen immers vaak weinig ondersteuning vanuit het gezin, moeten op hun 18de ook ineens allemaal andere zaken regelen en zijn nog volop in ontwikkeling. Sterker nog, ze lopen relatief vaak achter in hun ontwikkeling, waardoor de grens van 18 jaar voor hen wel erg vroeg komt’, aldus de RVS.

Warme overdracht

Jongeren ervaren nu knelpunten als ze 18 worden, of als van de ene naar de andere wet (Wmo en/of Zvw) of voorziening overgaan. Dat komt deels doordat jongeren slecht voorbereid zijn of door het of door het bureaucratische en tijdrovende proces, constateert de RVS. ‘Jongeren hebben juist baat bij een geleidelijke overgang en een warme overdracht. Dan vallen zij niet tussen wal en schip en is de continuïteit van zorg en ondersteuning geborgd.’

Over de grenzen

Door gebrek aan financiële prikkels en beperkte budgetten krijgen innovatie en preventie over de grenzen domeinen heen geen kans, signaleert de RVS eveneens als knelpunt. ‘Gemeenten kunnen jeugdhulp voor 18-minners al nauwelijks bekostigen, laat staan verlengde jeugdhulp aan jongeren van 18 tot 23 jaar. Daarnaast komen jongeren boven de 18 soms toch in aanmerking voor zorg of ondersteuning uit de Zvw, Wmo of Wet langdurige zorg (Wlz).’

Behoefte jongere

Om deze knelpunten weg te nemen, adviseert de Raad om termijn de jeugdhulpplicht van gemeenten te verhogen van 18 naar 21 jaar, met een mogelijke uitloop tot 23 jaar. Op langere termijn moet die leeftijdsgrens in de ogen van de RVS nog verder worden verhoogd. De RVS benadrukt daarnaast dat het geven en beëindigen van jeugdhulp afhankelijk moeten zijn van ‘de behoeftes en situatie van de individuele jongere, en niet van de vraag of een gemeente dit heeft ingekocht’.

Levensdoelen

Jeugdhulp moet vanaf het 16de levensjaar gericht zijn op het behalen van ‘levensdoelen’, zoals het vinden van een passende opleiding, een geschikte baan, een eigen woning of een op maat gesneden behandeling, stelt de RVS verder. Gemeenten en zorgverleners moeten samenwerken om jongeren vanaf hun 16de te begeleiden bij het behalen van deze levensdoelen.

Overgangsbudget

Het gevolg van het bieden van passende jeugdhulp tot minimaal 21 jaar vanuit de Jeugdwet, de Wmo, Zvw of de Wet langdurige zorg (Wlz) is dat er harmonisatie nodig is van de eigen bijdragen. Ook is een nieuwe bekostigingsstructuur nodig. De Raad beveelt gemeenten, zorgverzekeraars en aanbieders aan om te experimenteren met het bundelen van verschillende financieringsstromen in één overgangsbudget onder regie van gemeenten. Uit dat overgangsbudget ‘kan een divers aanbod aan zorg en ondersteuning bekostigd worden’, aldus de RVS. Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren moeten duidelijke afspraken maken over de financiële verrekening achteraf.

Financiële consequenties

Minister Hugo de Jonge (VWS) wil de zorginhoudelijke, juridische en financiële consequenties van de algehele verhoging van de jeugdhulpplicht naar 21 jaar goed uitzoeken, zo schrijft hij aan de Kamer. Aan die verhoging van 18 naar 21 jaar zitten immers vergaande consequenties, waaronder de afstemming van jeugdhulp met de volwassen-GGZ. Dat gaat hij samen met onder meer de gemeenten doen. Voor eind van het jaar moet dat onderzoek zijn afgerond. Gemeentekoepel VNG heeft eerder gepleit voor verhoging van de jeugdhulplicht naar 21 of 23 jaar, maar wel met bijbehorende (financiële) middelen.