Gratis geld helpt Canadese daklozen aan een huis

Daklozen in de Canadese stad Vancouver kregen 7.500 dollar aan 'gratis geld'. Wat blijkt? Ze geven hun geld verstandig uit en vinden eerder een woning, waardoor fors wordt bespaard op de kosten van opvang. Daar kunnen we in Nederland ook lessen uit trekken, denkt Frans Tjallingii, een van de initiators van het experiment.

Direct cash transfer
In een uniek wetenschappelijk experiment genaamd New Leaf Project ontvingen vijftig daklozen een direct cash transfer van 7.500 Canadese dollar. Ze mochten zelf kiezen wat ze daarmee deden. Onderzoekers van de University of British Columbia volgden de proefpersonen een jaar lang en brachten onlangs de veelbelovende resultaten naar buiten.

Gratis geld
'Het mooiste vind ik dat mensen sneller een huis vinden. Binnen één maand zie je al dat de proefpersonen minder nachten in de opvang doorbrengen', vertelt Frans Tjallingii, een van de bedenkers van het New Leaf Project. Tjallingii, die in Canada woont maar oorspronkelijk uit Nederland komt, kwam op het idee voor het experiment toen hij Rutger Bregmans boek Gratis Geld voor Iedereen las.

Terugverdiend
Tjallingii: 'Iemand die op straat leeft is ontzettend duur. De vraag is: moet je iemand dat trauma aandoen, en hoeveel kost dat?' Uit het experiment blijkt dat er per proefpersoon 8.100 dollar per maand aan kosten voor opvang is bespaard. Alleen al met die besparing wordt de cash transfer dus terugverdiend. 'Maar het belangrijke verhaal daarachter is het trauma dat je ermee voorkomt', aldus Tjallingii.

Drugs
Dat het welzijn van de proefpersonen er inderdaad op vooruitgaat, blijkt uit het feit dat de mensen die het geld kregen minder gingen uitgeven aan alcohol, drugs en sigaretten. Bovendien was er binnen die groep gedurende het hele jaar een grote verbetering zichtbaar in voedselzekerheid.

In één keer
In plaats van het bedrag in maandelijkse termijnen uit te keren, zoals in sommige andere experimenten gebeurt, werd bij het New Leaf Project gekozen om de som geld in één klap over te maken. Daar zijn een aantal redenen voor, vertelt Tjallingii. 'We wilden testen: maakt het uit of je het in één keer geeft? Daklozen krijgen hier al een maandelijkse uitkering. Maar daarvan kun je bijvoorbeeld nooit een huis betalen, want dan moet je in één keer borg én de eerste maand huur neerleggen. Het helpt niet om iets te hebben wat je alleen maar dakloos houdt.'

Vertrouwen
Daarnaast heeft het ontvangen van een geldbedrag in één keer ook psychologisch gezien een ander effect. ‘We geven deze groep mensen het gevoel dat we erop vertrouwen dat ze de juiste keuzes zullen maken. Daardoor zie je mensen ook met een stuk meer levenskracht terugkomen.'

Innoveren
Het belangrijkste advies dat Tjallingii aan Nederlandse bestuurders en organisaties meegeeft, is: zet zelf ook experimenten op. 'Als samenleving moet je blijven innoveren', aldus Tjallingii. Het New Leaf Project werkt ook aan een uitbreiding van het onderzoek waarbij de onderzoeksgroep nog groter wordt en er ook onderscheid tussen verschillende subgroepen kan worden gemaakt. Het huidige experiment richtte zich namelijk op een groep mensen die relatief recent dakloos was geworden en sloot bovendien mensen met problematisch drugsgebruik uit. Tjallingii gelooft dat cash transfers ook voor andere groepen zouden kunnen werken, zoals mensen die vanuit de gevangenis of een afkickkliniek terugkomen in de samenleving. 'Het belangrijkste criterium is dat mensen klaar zijn voor een verandering.'