Gerechtshof: aanbesteding jeugdzorg moet over

De gemeenten Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem moeten hun aanbesteding jeugdzorg voor 2017 opnieuw doen. Het Gerechtshof Den Haag bekrachtigde vandaag de eerdere uitspraak van de voorzieningenrechter ten gunste van een consortium jeugdzorgaanbieders.

Uitspraak voorzieningenrechter bekrachtigd

De gemeenten gingen in hoger beroep na het vonnis van de voorzieningenrechter van 5 oktober 2016 te hebben bestudeerd. Die oordeelde dat het door de gemeenten aan de zorgaanbieders beschikbaar gestelde budget ontoereikend is. Daarbij noemde hij de risicoverdeling tussen gemeenten en zorgverlener “disproportioneel”, omdat alle risico’s bij de zorgverlener worden gelegd. Die zorgverlener mocht geen wachtlijsten laten ontstaan én moest alle financiële risico’s zelf dragen. Verder vond de voorzieningenrechter het “realiteitsgehalte van de gemaximeerde budgetten die door de gemeenten voor de jeugdhulp beschikbaar worden gesteld” rammelen. Ook stond in het contract tussen gemeenten en zorgverlener geen “concrete ontsnappingsmogelijkheid als blijkt dat deze budgetten te laag zijn bepaald”.

Niet proportioneel

Het gerechtshof concludeert nu dat het consortium op goede gronden heeft gesteld dat zij niet alle noodzakelijke informatie van de gemeenten had gekregen voor een optimale inschrijving en er een reële kans is dat beschikbaar gestelde plafondbudgetten onvoldoende groot zullen zijn. Zonder die gedetailleerde informatie en de ree¨le kans dat het plafondbudget ontoereikend zal blijken te zijn, ligt een daarbij passende verdeling van de risico’s voor de hand. ‘Het volledig neerleggen van alle risico’s bij de opdrachtnemer acht het hof dan ook, net als de voorzieningenrechter, onder die omstandigheden niet proportioneel.’

Veiligheidsventiel noodzakelijk 

Volgens de gemeenten hoefden zij in dit verband niet te voorzien in een “veiligheidsventiel”, maar hadden ze dat wel gedaan. Het hof verwerpt dat standpunt. Onder de gestelde voorwaarden brengt een reële verdeling van de risico’s met zich mee dat wordt voorzien in een veiligheidsventiel, zodat duidelijk is hoe wordt omgegaan met een budgetoverschrijding die niet aan de opdrachtgever is te wijten. De uitkomst van een door de gemeenten geopperd gesprek in een dergelijke situatie is volgens het hof ongewis. Daarbij kunnen gemeenten de opdrachtnemer verantwoordelijk stellen en niet teveel afwijken van de eigen voorwaarde dat het financiële risico bij die opdrachtnemer ligt. Bij wijziging van dat uitgangspunt zou men de conclusie kunnen trekken dat dit leidt tot een wezenlijk gewijzigde opdracht waarop ook andere marktpartijen mogelijk zouden hebben willen inschrijven.

Nieuw licht op gemeentelijke aanbestedingen 

‘Nederlandse gemeenten zullen kennis moeten nemen van de uitspraak om te voorkomen dat de kwaliteit van jeugdzorg in gevaar komt’, stelt Petra Heemskerk, partner aanbestedingsrecht bij CMS. Volgens haar werpt de uitspraak nieuw licht op gemeentelijke aanbestedingen. ‘Veel gemeenten worstelen met de vraag hoe zij rechtmatig (jeugd)zorg kunnen inkopen. De uitspraak van vandaag geeft een duidelijk kader en doet recht aan de beginselen van proportionaliteit en transparantie bij aanbestedingen. Dit is van belang om de kwaliteit van jeugdzorg op peil te houden.’ Heemskerk raadt gemeenten aan goed te kijken naar eisen en randvoorwaarden die zij in aanbestedingen stellen. Een onredelijk plafondbudget voldoet niet aan het proportionaliteitbeginsel, omdat het budget losstaat van de werkelijke zorgvraag en risico's voor zorgverleners onbeheersbaar worden. Gemeenten mogen wel enig risico bij de markt leggen, maar blijven zelf eindverantwoordelijk. Dat is in lijn met de wens van de wetgever.