Gemeenteraden hebben zicht noch grip op uitvoering bijstand

De rekenkamercommissies van de gemeenten Wormerland en Oostzaan vegen de vloer aan met het bijstandsbeleid in beide gemeenten. De gemeenteraden hebben geen zicht op de inhoud, resultaten en effectiviteit van het re-integratiebeleid. Zij hebben hun kaderstellende en controlerende taak laten versloffen.

Sterke groei

De laatste jaren is het aantal bijstandsgerechtigden (wwb’ers) in zowel Oostzaan als Wormerland sterk toegenomen. De groei is veel groter dan in andere gemeenten. Tussen 2003-2012 is het bijstandsbestand in Oostzaan toegenomen met zo’n 35 procent en in Wormerland met ongeveer 65 procent. Landelijk, in de provincie Noord-Holland, in de Zaanstreek en gemiddeld in kleine gemeenten bedraagt de toename in diezelfde periode maximaal vijftien procent. De twee gemeenten werken ambtelijk samen in de gemeenschappelijke regeling OVER-gemeenten. Die laat nogal wat steken vallen, zo blijkt uit het onderzoek.

Onvoldoende informatie

Het gevoerde wwb-beleid blijkt niet effectief, concluderen de rekenkamercommissies na hun eerste gezamenlijke onderzoek. Een relatie tussen deze stijging van het aantal wwb’ers en het uitgevoerde re-integratiebeleid is echter moeilijk te leggen omdat de beleidskaders voor de uitvoering van de Wet werk en bijstand (Wwb) binnen Oostzaan en Wormerland niet goed zijn geformuleerd. De gemeenteraad ontvangt onvoldoende informatie om zicht te kunnen houden op inhoud, resultaten en effectiviteit van het integratiebeleid, zo wordt in het onderzoeksrapport ‘Kaderstelling en controle wwb’ gesteld.

Resultaten

Zo waren gemeenten tot 2008 wettelijk verplicht jaarlijks een beleidsverslag en een beleidsplan sociale zaken op te stellen. Toen deze wettelijke verplichting is komen te vervallen, hebben de gemeenteraden van beide gemeenten de uitvoeringsorganisatie verzocht om dit verslag jaarlijks ter beschikking te blijven stellen. Dit is niet gebeurd. Er is niet meer uitgebreid en concreet aan de gemeenteraden gerapporteerd over het gevoerde beleid en de resultaten daarvan in termen van uitkeringsverstrekking en re-integratie.

Fikse tekorten

Een betere kaderstelling en meer controle op het gebied van re-integratie zijn op zijn plaats, stellen de rekenkamercommissies. Niet in de laatste plaats omdat uit het onderzoek naar voren komt dat sprake is van fikse tekorten op de uitkeringsbudgetten van beide gemeenten. De gemeenten leggen toe op de kosten van bijstandsverlening. Zo kampte Oostzaan in de periode 2009-2012 met tekorten van meer dan 20 procent op het uitkeringenbudget. Deze tekorten moeten uit eigen middelen gedekt worden, uitgezonderd enkele incidentele aanvullende uitkeringen van het rijk voor tekorten groter dan 10 procent van het budget.

Alerter

De volksvertegenwoordigers hadden zelf ook alerter moeten zijn. ‘Gezien de sterk afwijkende ontwikkeling van het aantal bijstandsuitkeringen, de grote tekorten op het uitkeringsbudget en de grote fluctuaties in de re-integratie-uitgaven was meer aandacht voor het re-integratiebeleid in de gemeenteraad zeker op zijn plaats geweest’, vinden de rekenkamercommissies.

Regie

De gemeenteraden moeten regie houden en hun controlerende taak kunnen uitoefenen, stellen zij verder. Daartoe moeten de raden voortaan jaarlijks onder meer een beleidsplan vaststellen met in ieder geval uitgangspunten, beleidsdoelstellingen en een begroting van de uitgaven aan re-integratie. Ook moet er jaarlijks een beleidsverslag komen met de resultaten van het gevoerde beleid.