Gemeenten negeren eis minister De Jonge

Leusden en Krimpen aan den IJssel blijven het inkomen meewegen van inwoners die huishoudelijke hulp via de Wmo aanvragen. Zij negeren daarmee de eis van minister De Jonge (VWS). Hij wil de besluiten van beide gemeenten voor vernietiging voordragen bij de Kroon, als beide gemeenten hun beleid niet wijzigen.

In beroep

Als de minister voet bij stuk houdt, gaat Krimpen aan de IJssel daartegen bij de Raad van State in beroep. Leusden gaat zich dan beraden. Dat stellen beide verantwoordelijk wethouders in Binnenlands Bestuur van deze week. Leusden weegt sinds april het inkomen mee bij de beoordeling van een Wmo-aanvraag voor huishoudelijke hulp, Krimpen aan den IJssel doet dat sinds juli.  

In strijd met Wmo

Deze zomer kregen beide gemeenten een brief van minister De Jonge, waarin zij een flinke tik op de vingers kregen. De gemeenten handelen volgens de minister in strijd met de Wmo 2015, omdat het inkomen niet mag worden meegewogen. ‘De Wmo 2015 laat, bij de beoordeling of een inwoner van een gemeente in aanmerking komt voor hulp en ondersteuning op grond van deze wet, geen ruimte om de eigen financiële middelen van inwoners onder het begrip ‘eigen kracht’ te scharen.’ Het voeren van inkomensbeleid is en blijft een verantwoordelijkheid van het rijk, zo stelt De Jonge verder in zijn brief. Daarin worden beide gemeenten gesommeerd hun besluit terug te draaien. Voor 15 oktober moeten de twee gemeenten hem laten weten wat ze doen.

Zelf regelen

‘Het college is niet van plan om de raad voor te stellen het besluit terug te draaien’, stelt wethouder Hugo van der Wal (sociaal domein, SGP) van Krimpen aan den IJssel vastberaden. ‘Volgens het gedachtengoed van de Wmo hebben gemeenten de plicht om inwoners te ondersteunen die niet zelfredzaam zijn. Als een inwoner voldoende inkomen heeft, kan hij of zij zelf huishoudelijke hulp regelen en betalen en is dus voldoende zelfredzaam.’ Ook de Leusdense wethouder Fenneke van der Vegte (zorg, GroenLinks-PvdA) is niet van plan in te gaan op het verzoek van de minister. ‘Wij vinden dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.’ In haar gemeente zijn vier op de tien aanvragers naar schatting financieel draagkrachtig genoeg om zelf een hulp te regelen en te betalen.

Stijging

Het meewegen van het inkomen is een maatregel om de groei van het aantal aanvragen voor huishoudelijke hulp in te perken, en daarmee de uitgaven. Sinds de invoering van het Wmo-abonnementstarief – de inkomensonafhankelijke eigen bijdrage van maximaal 19 euro per maand – stijgt het aantal aanvragen. In 2018 kregen bijna 391.000 Nederlanders huishoudelijke hulp; in 2020 was dat toegenomen tot ruim 496.000, zo blijkt uit de meest actuele CBS-cijfers (mei 2021). Een deel van die groei komt op het conto van mensen met midden- en hoge inkomens, zo blijkt uit die cijfers (zie tabel).

Achterhaald

Het zit de gemeenten dwars dat het rijk met de invoering van het Wmo-abonnementstarief sturingsmogelijkheden van gemeenten heeft afgesneden, maar dat niet (voldoende) compenseert. Dat geldt niet alleen voor Leusden en Krimpen aan den IJssel, maar ook voor andere gemeenten. Van der Vegte en Van der Wal stellen bovendien dat De Jonge in zijn argumentatie tegen een inkomenstoets naar inmiddels achterhaalde jurisprudentie verwijst. ‘De rechtelijke uitspraken dateren van voor de invoering van het Wmo-abonnementstarief’, benadrukt Van der Wal. Van der Vegte: ‘In tegenstelling tot wat er in de Memorie van Toelichting van de Wmo 2015 staat, heeft het rijk de eigen bijdrageregeling gewijzigd. Voorheen werd het inkomen wel meegewogen. Nu het kabinet dat heeft geschrapt, is er volgens ons juist ruimte ontstaan om het inkomen mee te wegen.’

Risico

Meerder gemeenten gaan een inkomenstoets voor huishoudelijke hulp invoeren. In Beesel is de raad medio juni akkoord gegaan met het voorstel een inkomenstoets te hanteren, Alphen aan den Rijn wil vanaf januari een inkomenstoets invoeren. Amsterdam broedt op een werkwijze om aanvragen van mensen die de hulp zelf zouden kunnen betalen af te wijzen. ‘Gemeenten zijn van nature niet geneigd om de grenzen van de wet op te zoeken. Dat ze dit toch doen, laat de financiële nood zien’, stelt VNG-directeur Leonard Geluk. ‘Met het invoeren van een inkomenstoets of andere maatregelen die in de ogen van VWS wettelijk niet kunnen, lopen gemeenten risico. Wij vinden dat ze dat risico moeten nemen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr 18 van deze week