Gemeenten kritisch over centrale opvang uitgeprocedeerde gezinnen

Eén centrale opvanglocatie voor uitgeprocedeerde gezinnen zonder verblijfsvergunning: dit is het voorstel van minister Leers (Immigratie en Asiel), in reactie op de uitspraak van 11 januari van het Gerechtshof in Den Haag. Het vonnis is er één uit een serie. Het Hof oordeelde dat de staat drie Angolese kinderen niet van hun moeder mag scheiden.

Eerder al, in augustus, had het Gerechtshof de staat verboden het gezin op straat te zetten, waarop Leers’ voorganger Hirsch Ballin voorstelde de kinderen dan apart via jeugdzorg onder dak te brengen. Ook Europese organen stelden recentelijk dat opvang van kinderen verplicht is. Volgens verschillende juristen heeft cassatie daarom weinig kans van slagen.

Leers wil één centrale locatie voor ‘vertrekweigeraars’. De kosten kunnen dan laag blijven, en de Dienst Terugkeer en Vertrek heeft er makkelijk toegang.

Gemeenten zijn blij met de uitspraak, maar gematigd kritisch over Leers voorstel van een centraal uitgeprocedeerden- dorp. Ongeveer honderd gemeenten, verenigd in het Landelijk Overleg Gemeentebesturen Opvangen Terugkeerbeleid, de zogenaamde Logo-gemeenten pleiten al jaren voor opvang. Sommige wethouders haalden taart volgens John van Tilborg woordvoerder van de Logo-gemeenten. Opvang-gemeenten hebben de morele overwinning. Ze zijn tevreden dat het Rijk nu haar verantwoordelijkheid moet nemen.

Rekeningen voor opvang menen ze voortaan te kunnen declareren, wellicht zelfs met terugwerkende kracht. Een centrale voorziening is er immers nog niet. Bovendien kunnen ze nu eindelijk inhoudelijk met de minister praten over de beste manier van opvang en begeleiding. Binnenkort organiseert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een overleg.

De ervaring leert dat de beste methode is de gezinnen decentraal op te vangen en ze voorlopig in hun vertrouwde omgeving te laten, zegt Van Tilborg. Veel betrokkenen hebben medische of psychiatrische problemen. Het kost moeite om op een nieuwe locatie weer in de nodige hulp en deskundigheid te voorzien.

Van Tilborg: ‘Vertrouwen is belangrijk, dan is er op den duur een omslag te bewerken, waarin mensen perspectief zien in terugkeer.’ Ex-ama-projecten (ama: alleenstaande minderjarige asielzoeker) zijn het bewijs van de meerwaarde van een lokale aanpak, betoogt ook wethouder Victor Everhardt van Utrecht. Uit deze lokale projecten verdwenen veel minder mensen dan uit de landelijke centra. Landelijk vertrok meer dan negentig procent van de minderjarigen met onbekende bestemming tegen minder dan tien procent lokaal.

Utrecht vangt momenteel 31 gezinnen zonder verblijfsvergunning op. De gemeente heeft hiervoor 2 à 3 ton gereserveerd op de begroting van 2011. Ook Groningen vangt een meer dan gemiddeld aantal gezinnen op: 15. Voor de hulp aan deze vluchtelingen, via particuliere instellingen, reserveert de gemeente in 160.000 euro 2011.

Een voorlopige inventarisatie van de logo-gemeenten leert dat er bij de 100 logo-gemeenten gezamenlijk tussen de 200 en 300 gezinnen bekend zijn die in aanmerking komen voor opvang. Minister Leers noemt een landelijk aantal van 1800 gezinnen, waar wellicht minderjarige kinderen zijn, en die daardoor op termijn in aanmerking zouden kunnen komen voor opvang.

Een woordvoerder van de minister laat weten dat declaraties van gemeenten geen kans maken. Leers wil absoluut niet terug naar noodopvang door gemeenten.