Gemeenten in conflict met Van Rijn over Wmo

Gemeenten zijn de voortdurende onduidelijkheid vanuit het kabinet over de nieuwe Wmo meer dan zat en voelen zich bovendien opnieuw buiten spel gezet. Voor de tweede keer in korte tijd.

Overgangsregeling

Het overleg met staatssecretaris Van Rijn (VWS) is niet alleen vastgelopen op de overheveling van de persoonlijke verzorging, maar ook op de overgangsregeling voor de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015). Een doorn in het oog is tevens dat de septembercirculaire − ondanks eerdere toezeggingen − geen duidelijkheid geeft over het macrobudget voor de Wmo. De VNG wil pas weer met Van Rijn aan tafel als het kabinet klare wijn schenkt.

  

Buitensluiten

Eerst was er het sociaal akkoord tussen kabinet en sociale partners, vervolgens het zorgakkoord tussen kabinet en het zorgveld en nu dreigt in een een-tweetje tussen Van Rijn en zorgaanbieders, -verzekeraars en cliëntenorganisaties de persoonlijke verzorging op de valreep niet naar gemeenten, maar naar de zorgverzekeraars te worden overgeheveld. ‘Het kabinet heeft de afgelopen maanden telkens met diverse partners gesprekken gevoerd en akkoorden gesloten, zonder gemeenten erbij te betrekken. Terwijl de afspraken direct het takenpakket van gemeenten raken. Zo ga je niet met elkaar om’, fulmineert Erik Dannenberg, wethouder te Zwolle en VNG-commissievoorzitter gezondheid en welzijn.

Geen klare wijn

Nadat ook Van Rijn vorige week in een bestuurlijk zorgoverleg met de VNG geen klare wijn schonk over wie vanaf 2015 verantwoordelijk wordt voor de persoonlijke verzorging was de maat vol. ‘Het heeft geen zin om door te praten als er over het takenpakket van de Wmo geen duidelijkheid is.’ In zowel het regeerakkoord als de conceptwet Wmo 2015, die nu ter advisering bij de Raad van State ligt, staat dat de persoonlijke verzorging naar gemeenten wordt overgeheveld. Gemeenten bereiden zich al tijden voor op de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Wonderlijke ‘coup’

Dannenberg spreekt van een ‘wonderlijke coup’ van de kant van zorgverzekeraars, (thuis)zorgaanbieders en cliëntenorganisaties, die vanaf deze zomer met Van Rijn − maar zonder gemeenten −, hebben overlegd over de persoonlijke verzorging. Deze partijen verfoeien de knip tussen persoonlijke verzorging en verpleging en vinden dat beide functies in één hand − die van zorgverzekeraars − moet komen. Onzin, zeggen gemeenten. De groep mensen die een beroep doet op de huidige Wmo, begeleiding en persoonlijke verzorging is veel groter dan de groep die nu zowel verzorging als verpleging krijgt. Dannenberg: ‘Daarnaast kijken gemeenten breder en in samenhang naar zorg- en ondersteuningsvragen van mensen. Huishoudelijke hulp, woningaanpassing, zorghulpmiddelen, begeleiding, dagbesteding en vervoersvragen kunnen via de Wmo worden opgepakt. Gemeenten doen daarmee veel voor dezelfde mensen, terwijl zorgverzekeraars slechts verpleging leveren.’

Maatwerk

De overheveling van de persoonlijke verzorging naar zorgverzekeraars zorgt daarmee niet voor mínder knippen maar juist voor méér knippen in de zorg en leidt tot meer verschillende loketten voor de burger. ‘Terwijl we daar nu juist vanaf willen.’ Gemeenten zeggen met de knip geen maatwerk te kunnen leveren en de korting op de over te hevelen budgetten niet te kunnen opvangen. ‘We hebben een ruim speelveld en beleidsvrijheid nodig.’ Dannenberg trekt ook de beoogde extra besparing van 100 miljoen euro in twijfel. Burgers zullen straks via premieverhoging van de zorgverzekeraars opdraaien voor de ‘winst’ van het rijk.

Thuisverpleging

De verwachting is dat Van Rijn nog deze maand in een brief aan de Kamer laat weten wat hij heeft besloten. Van een ‘coup’ is volgens Van Rijn geen sprake. In een brief over het zorgakkoord aan de Kamer schreef Van Rijn dat hij zou uitzoeken hoe de functie thuisverpleging het beste vorm kan worden gegeven. ‘Dat ben ik nu aan het doen. Ik blijf in gesprek met alle partijen hoe we de zorg voor mensen die thuis wonen het beste kunnen organiseren. Een van de vragen daarbij is wie welk deel van die zorg regelt. Het gaat er niet om wie wat betaalt, maar om goede zorg.’

Overgangsregeling Wmo

Er zijn volgens Dannenberg echter nog meer noten te kraken. Ondanks eerdere toezeggingen schept de septembercirculaire geen duidelijkheid over het macrobudget voor de Wmo. Ook over de overgangsregeling voor de nieuwe Wmo is het gesprek vastgelopen. VWS wil dat gemeenten aan mensen met langlopende indicaties in ieder geval het eerste jaar (2015) dezelfde zorg gaan leveren die ze onder de Awbz nu hebben. Dat is onhaalbaar, stelt Dannenberg. Gemeenten krijgen een fikse korting voor hun kiezen. Als er al een groot deel van het over te hevelen budget vastligt, kunnen gemeenten geen kant op. Daarnaast is er nog steeds onduidelijkheid over aantal en ‘zwaarte’ van cliënten.

Duidelijkheid nodig

Dannenberg: ‘We zijn en moeten ons volop voorbereiden op de Wmo, maar we weten nog steeds niet precies waarop terwijl we nog maar een jaar en drie maanden hebben om ons voor te bereiden. In die tijd moet nog ontzettend veel gebeuren, maar daarvoor is wel snel duidelijkheid nodig.’

Geen papieren exercitie

Een recente opmerking van topambtenaar Titus Livius dat gemeenten − ondanks het feit dat vanuit het rijk nog niet alles duidelijk is − niet moeten wachten met de voorbereidingen, valt in gemeenteland dan ook niet in goede aarde. Livius (directeur bestuur, democratie en financiën bij Binnenlandse Zaken) stelde tijdens het Prinsjesdagdebat van Binnenlands Bestuur dat gemeenten nu al beleidskaders en conceptverordeningen kunnen maken en dat ze daarvoor niet moeten wachten tot de installatie van nieuwe gemeenteraden. Dannenberg stelt: ‘Gemeenten zijn wel degelijk bezig met het opstellen van beleidskaders en conceptverordeningen. Maar net als het rijk en parlement willen gemeenten hier voldoende aandacht aan besteden en dit zorgvuldig doen. Het gaat immers niet alleen om de papieren exercitie van beleidsstukken, maar om goede zorg voor mensen.’