Forse landelijke aanscherping coronamaatregelen

Het kabinet grijpt hard in om het snelgroeiend aantal coronabesmettingen te stoppen. Vanaf dinsdag 18.00 uur wordt het leven in heel Nederland voor drie weken verder aan banden gelegd, kondigde premier Mark Rutte maandag in een persconferentie aan. 'Het aantal besmettingen loopt zo hard op dat we dreigen achter het virus aan te lopen', zei hij. De regionale aanpak wordt tijdelijk losgelaten, al hoopt het kabinet daar snel naar terug te kunnen. 'Voor een paar weken moeten we nationaal.'

Thuiswerken weer de norm

Een aantal maatregelen was eerder op de dag al uitgelekt. In de horeca moeten de lichten om 21.00 uur aan en gaat de tent een uur later dicht. Verder moet thuiswerken de norm worden. Werkgevers die er niet aan meewerken riskeren uiteindelijk zelfs tijdelijke sluiting, als het kantoor een besmettingsbron wordt.

Groepsgrootte ingeperkt
Binnen mogen nog maar dertig personen samen zijn. Thuis wordt aangeraden nog maar drie gasten te ontvangen (kinderen tot 13 jaar vallen hier niet onder). Verder mag er geen publiek bij sportwedstrijden aanwezig zijn. De groepsgrootte buiten gaat naar maximaal 40 personen. Er gelden wel een aantal uitzonderingen, zoals bij demonstraties, culturele instellingen, dierentuinen en bedrijven. Vorige week gaf het kabinet al aan scholen zo lang mogelijk open te willen houden.

Wel op vakantie, niet funshoppen

Mensen wordt gevraagd zo weinig mogelijk te reizen. Je mag wel op herfstvakantie gaan, zei Rutte. 'Als je wilt uitpuffen moet dat kunnen.' Maar eenmaal op je vakantielocatie blijf je daar en ga je bijvoorbeeld niet 'funshoppen'. Beide bewindslieden benadrukten dat mensen zich aan de basisregels moeten houden. Dat gebeurt onvoldoende. Daarom probeert het kabinet het aantal contactmomenten van mensen te beperken. 'Wij bepalen of we het virus eronder krijgen', aldus Rutte.Als het niet werkt, moeten we terug naar de lockdown van maart, waarschuwde zorgminister Hugo de Jonge.

Situatie grootste steden 'ernstig'

De situatie rond het coronavirus in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is inmiddels 'ernstig', en maakt hard ingrijpen noodzakelijk. Rutte stelt vast 'dat veel andere regio's ook die kant opgaan'. Voor het weekeinde dacht het kabinet nog te kunnen volstaan met extra maatregelen in alleen de grote steden. Rutte noemt het 'voortschrijdend inzicht' dat slechts enkele dagen later toch op grote schaal landelijke beperkingen noodzakelijk blijken.

Kabinet: mondkapjes in winkels grootste steden

Het kabinet adviseert klanten om in winkels in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag mondkapjes te dragen. Rutte zei dat het dragen van mondkapjes geen verplichting is, maar dat winkeliers wel klanten mogen weigeren die geen mondkapje willen dragen. 'Ik denk dat ik het ga doen', zei Rutte, die in Den Haag woont, op de vraag of hij een mondkapje in winkels gaat dragen. Het dragen van een mondkapje kan een 'meerwaarde' hebben. 'Ik wil weg uit de sfeer van je bent voor of tegen mondkapjes.' Aan het OMT vraagt het kabinet verder een advies over bredere inzet van mondkapjes. Er wordt overlegd met de detailhandelbranche om grote supermarkten twee keer per dag een uur alleen voor ouderen en kwetsbare mensen te openen. Winkels moeten beter zorgen dat klanten 1,5 meter afstand houden.

'We hebben nu één verhaal'

De 25 burgemeesters in het Veiligheidsberaad staan vierkant achter de landelijke maatregelen van het kabinet tegen corona. Een regionale aanpak zou volgens hen enkel onduidelijkheid scheppen. 'Sinds wij in augustus regionale maatregelen troffen , liepen de besmettingen op. Tegen zo'n achtergrond kun je alleen maar met landelijk beleid komen', aldus voorzitter Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen.

Hij noemt het pakket maatregelen van het kabinet 'robuust en stevig'. 'Wij waren het snel eens met het pakket. We hebben nu één verhaal en daar staan wij achter. De specifieke regionale aanpak moeten we even in de kast parkeren. De landelijke aanpak is nu veel effectiever.'

Discussie over mondkapjesplicht

Een mogelijke mondkapjesplicht leidde binnen het beraad wel tot veel discussie. Volgens Bruls laat het kabinet nog uitzoeken in hoeverre die mondkapjes zin hebben. 'Daar zijn de experts nog niet over uit.' In de drie grote steden geldt de komende weken het advies om in de winkels mondbescherming te dragen. 'Dit is een crisis van 17,5 miljoen mensen. Ook voor klanten en winkeliers in de grote steden waar dit advies gaat gelden.'

'Mondkapje in alle publieke binnenruimtes'

Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam wil dat iedereen in de regio een mondkapje draagt in alle publiek toegankelijke binnenruimtes. Dat dringende advies deed ze maandagavond tijdens een persbijeenkomst op het stadhuis. Ze zei dat dit ook gaat gelden in de regio's Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden en Brabant-Zuidoost. Daarmee gaan deze regio's dus een stap verder dan het advies van het kabinet dat oproept in winkels een mondkapje te dragen.

Mondkapjesplicht regionaal 'lastig te regelen'
Volgens Halsema vraagt het grote aantal coronabesmettingen in de stad hierom. Het advies geldt ook voor horecazaken, musea, bibliotheken en overheidsgebouwen. 'We willen dat het in onze stad en regio vanzelfsprekend is dat je in een binnenruimte een mondkapje draagt', zei Halsema. Voor een mondkapjesplicht is volgens haar juridisch advies ingewonnen, maar dit is op regionaal niveau lastig te regelen. De nieuwe maatregelen moeten volgens haar leiden tot een daling van 40 procent van het aantal besmettingen over 3 weken. Als dat niet lukt, zijn zwaardere maatregelen nodig.

'Grote alertheid en zorgen'

Amsterdam zit volgens de burgemeester midden in een tweede coronagolf. 'We staan bovenaan als brandhaard in Nederland, maar inmiddels ook hoog op de internationale ranglijst. De opluchting die we allemaal voelden voor de zomer heeft plaatsgemaakt voor grote alertheid en zorgen. Natuurlijk hielden we er rekening mee dat de herfst problematisch zou worden, maar dat de tweede golf zich zo snel zou aandienen is zorgwekkend.'

Gedrag aanpassen
Halsema waarschuwt voor de 'enorme druk' op de zorg. 'Ik heb artsen gesproken die pijn in hun buik hebben van de golf die eraan zit te komen', zei ze. 'We moeten ons gedrag aanpassen en onze sociale contacten drastisch beperken.' Volgens de burgemeester is uit bron- en contactonderzoek nauwelijks meer te achterhalen waar iemand is besmet. Ze heeft er vertrouwen in dat Amsterdammers zich aan de nieuwe regels gaan houden. 'Mensen dachten eerst het loopt zo'n vaart nog niet omdat de ziekenhuisopnames niet omhoog gingen. Maar nu zien we in een week een verdubbeling van het aantal ziekenhuisopnames.' Ze erkende dat de lokale economie door de nieuwe maatregelen hard wordt geraakt en zei ook te hopen dat 'alle Amsterdammers zich tot het uiterste willen inspannen' om te voorkomen dat de stad afstevent op zwaardere maatregelen, zoals een intelligente lockdown. (ANP)