Ellemeet (GL): meer vrijheid voor gemeenten

GroenLinks wil een snelle en rechtvaardige klimaataanpak. Als het aan Tweede Kamerlid Corinne Ellemeet ligt, in combinatie met meer beleidsvrijheid voor gemeenten en verhoging van het gemeentefonds. ‘Bij lokale problemen moet je kijken naar maatwerk.’

Kijk naar taakstelling gemeenten

In de coronacrisis lopen gemeenten lokale belastingen mis, waarvoor ze niet volledig worden gecompenseerd, constateert Ellemeet. ‘Er zijn veel taken bij gemeenten neergelegd. Daar zijn we kritisch op. Ze lopen niet alleen inkomsten mis, zoals toeristenbelasting, maar zijn ook meer kwijt aan bijstand en daklozenopvang. Hun taken worden zwaarder. Er zijn landelijke steunpakketten, maar soms wordt er te gemakkelijk ­gezegd: pak je verantwoordelijkheid. De vraag is: welke verantwoordelijkheid neem je? En welk prijskaartje hangt daaraan? Gemeenten zitten al krap door de decentralisaties, dus kijk eerst eens naar hoe groot hun taak is.’

Persoonsgebonden bekostiging kwetsbare ouderen

Het serieus nemen van de gevolgen van bezuinigingen op gezondheidszorg begint bij landelijk beleid, stelt de nummer 2 van GroenLinks op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, en moet zich gaan vertalen in meer financiële middelen. ‘Ik schreef zelf een initiatiefnota over kwetsbare ouderen. Die krijgen nu zorg en ondersteuning vanuit de Wmo, de Wlz en de Zorgverzekeringswet. Wij willen naar een meer persoonsgebonden bekostiging voor die groep.’ Op die drie decentralisaties was haar partij altijd al kritisch. ‘Dichter bij de mensen was het idee, maar voor participatie kregen gemeenten weinig ruimte en voor jeugdzorg weer meer, het is heel ­ingewikkeld.’

Meer beleidsvrijheid in Participatiewet
Er moet meer beleidsvrijheid komen in de Participatiewet, ook voor gemeenten, zodat de wet beter aansluit op andere wetten. ‘Nu zitten we met de gebakken peren en bezuinigen we op iets wat we juist belangrijk vinden: laagdrempelige voorzieningen voor mensen. Wij vinden dat er 1 miljard bij het gemeentefonds moet, ook voor het herstellen van die decentralisaties. Er was veel te doen om de trap-op-trap-af-systematiek met korting achteraf. Dat is geen werkbare methodiek.’

Regie houden op ruimte
Ellemeet wijst ook op de discussie over de Omgevingswet, waar volgens haar te weinig budget mee gepaard gaat. ‘Wij zijn geen voorstander van die wet. Om verder te decentraliseren en te dereguleren terwijl er grote ruimtelijke opgave zijn, vinden we niet logisch. Daar is rijksregie voor nodig.’ Ze vindt steun in een recent onderzoek van Binnenlands Bestuur, waaruit blijkt dat veel wethouders vinden dat de Omgevingswet moet worden uitgesteld of afgeblazen. ‘Wij zeiden van begin af aan al: bezint, eer ge begint. We moeten regie houden op de ruimte.’

Rare korting

Naast meer geld in het Gemeentefonds wil GroenLinks dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om zelf geld op te halen. ‘De volgorde is belangrijk: eerst de generieke maatregelen. Een rare korting is die opschalingskorting voor een opschaling die er niet is gekomen. Die willen we de komende vier jaar bevriezen. Als er dan ­lokale problemen zijn, moet je kijken naar maatwerk. Welke belastingen je kunt ­opleggen verschilt per gemeente. Dat kun je niet zeggen vanuit Den Haag, daar moet je het gesprek over aangaan.’

Leegstand aanpakken

GroenLinks denkt aan lokale belasting op leegstaande panden en het meeprofiteren van waardestijging van grond bij overheidsinvesteringen. Op het bestrijden van de wooncrisis heeft de partij een uitvoerig programma, vertelt Ellemeet. ‘Gemeenten moeten meer beleidsvrijheid en financiële ruimte krijgen om leegstand aan te pakken. Vastgoedjongens erachter vormen een groot probleem voor de woningmarkt in steden. Leraren en verpleegkundigen kunnen daar geen betaalbare woning meer vinden.’

Woonplicht
Ook wil de partij meer beleidsvrijheid geven aan gemeenten op het gebied van koopwoningen, zoals het instellen van een woonplicht, en in toeristische verhuur, zoals een landelijke vergunningsstelsel. Ook wil GroenLinks de vrije-huursector reguleren om huurprijzen te laten dalen. ‘We zijn voor het doorvoeren van het woonwaarderingsstelsel om zo commerciële huurprijzen naar beneden te kunnen bijstellen. Dat kan alleen met landelijke regelgeving.’

Klimaatfonds
Voor een groot klimaatfonds, een landelijke pot waar burgers aanspraak op kunnen maken om hun huis te verduurzamen, wil GroenLinks 4 miljard euro uit het Wopke/Wiebes­fonds reserveren. 'Sneller verduurzamen begint immers bij budget. De regie ligt dan bij gemeenten.’

Lees het hele interview in Binnenlands Bestuur nr.4. Dit is het vierde deel van een serie interviews met lijsttrekkers of de nummers 2, in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van maart.