‘Eigen kracht’ probleemjongeren weinig aangesproken

Gemeenten ondernemen weinig om informele zorg voor jongeren te bevorderen en zo een later beroep op professionele jeugdzorg te voorkomen. Dat stelt Big Thinking, een adviesbureau dat landelijk actief is op het gebied van jeugdbeleid en jeugdzorg.

Preventie, vroegsignalering en het aanspreken en benutten van eigen kracht komen daardoor volgens Big Thinking onvoldoende van de grond. En daarmee blijven in veel gemeenten ook de beoogde innovatie en besparingen op duurdere zorg uit. Dat blijkt uit een peiling waarin is gesproken met 45 gemeentelijke medewerkers, die verantwoordelijk zijn voor preventieve jeugdzorg. Preventie wordt door Big Thinking vooral uitgelegd als preventieve interventies door niet-professionals en vrijwilligers (de civil society), niet die door bijvoorbeeld zorgcoördinator, schoolmaatschappelijk werk of CJG-medewerker of andere professionals.

Schooluitval

Uit de peiling blijkt dat 80 procent van de gemeenten niets aan preventie doet in het beroepsonderwijs en 18 procent niet in het middelbaar onderwijs. Als er problemen ontstaan, ontstaan die juist in de leeftijdsgroep op deze onderwijsvormen, vaak beginnend met schooluitval. ‘Jongeren in deze leeftijdsgroep die een probleem ervaren, melden zich minder snel bij een jeugdzorginstantie of hulpverlener,’ legt Mikke Leenders van Big Thinking uit. ‘Wij zien een belangrijke rol weggelegd voor vertrouwenspersonen uit het directe netwerk van kinderen en jongeren. Dat kunnen docenten zijn, maar ook sporttrainers of rijinstructeurs. ’

Digitale media

In thuisomgeving en op de kinderopvang laat 7 respectievelijk 2 procent van de gemeenten de kans onbenut om aan te sturen op ‘eigen kracht’ en via politie of ‘entertainment’ (bijvoorbeeld poppodia, jongerencentra) respectievelijk 47 procent en 22 procent. Een ander uitkomst is dat de meeste gemeenten vooral telefonisch contact faciliteren, terwijl jongeren zich meer op digitale media begeven, die anoniemer en 24/7 beschikbaar zijn.

Verbazende uitkomst

Preventie in het informele circuit staat volgens de respondenten bij 38 procent van de gemeenten hoog op de agenda, terwijl 24 procent zegt daarover ‘geen idee’ te hebben. Leenders: ’98 procent van de gemeenten zegt te geloven in preventie door vertrouwde personen, maar bijna een kwart zegt absoluut niet te weten waarop de komende periode de focus wordt gezet. Dat vind ik eigenlijk nog de meest verbazende uitkomst.’

‘Normale’ jongeren

Volgens Leenders zouden gemeenten zich bij hun inspanningen in de preventieve sfeer beter richten op de 80 procent ‘normale’ jongeren dan, zoals nu vaak gebeurt, op de 5 procent probleemjongeren en 15 procent risicojongeren, ‘want bij eerstgenoemde groep komt de ongewenste groei naar professionele jeugdhulp vandaan.’

Vertrouwenspersonen

Het bureau ontwikkelde een werkwijze waarbij gebruik gemaakt wordt van zogenoemde ‘social brokers’, vertrouwenspersonen die via online kanalen een netwerk vormen voor het uitwisselen van kennis en ervaring. Deze werkwijze wordt in zestien middelgrote en kleinere gemeenten toegepast. De social brokers bieden informatie en advies en krijgen hulp van andere brokers of eventueel jeugdprofessionals. ‘Zo voorkomen ze dat problemen verergeren en een beroep moet worden gedaan wordt op gespecialiseerde en duurdere jeugdhulp,’ aldus Leenders.

Rolmodel

Omdat informele zorg bijna per definitie ongeorganiseerde zorg is, blijft de rol van gemeenten daarin beperkt. Faciliteren, er de aandacht op vestigen, rolmodellen voor het voetlicht halen en erkenning geven aan vrijwilligers die informele zorg leveren, zijn volgens Leenders de mogelijkheden om preventie aan te moedigen.