Eigen bijdrage Wmo hoeft geen zwart gat te zijn

Het gros van de gemeenten laat het aan zorggebruikers zelf over om achter de hoogte van de eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen te komen. Niet nodig, stelt het CAK dat voor alle gemeenten de eigen bijdragen voor maatwerkvoorzieningen berekent en int. Er zijn diverse mogelijkheden om inzicht te geven. Binnenkort komt het CAK met een speciale app, waarmee de eigen bijdrage tijdens het keukentafelgesprek indicatief kan worden berekend. Den Bosch is een van de weinige gemeenten waar tijdens het keukentafelgesprek al een indicatie wordt gegeven.

Zorgmijders

Als zorgbehoevenden vooraf weten wat zij grofweg zelf moeten betalen, kan tijdens het keukentafelgesprek eventueel direct samen naar een goedkopere oplossing worden gezocht. Daarmee kan worden voorkomen dat mensen afzien van zorg, als zij deze niet kunnen betalen. Een kwart van de zorggebruikers zegt door de hoge eigen bijdrage te zijn gestopt met zorg. Gemeenten stellen dat dit voor bijna een op de vijf zorggebruikers regelmatig de reden is om van zorg af te zien. Dat blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en Ieder(in) naar het beleid rondom eigen bijdragen van gemeenten en de gevolgen daarvan voor inwoners met een Wmo-voorziening.

Hoogte onbekend

Gemeenten stellen dat zij hun inwoners veelal, tijdens het keukentafelgesprek, wel laten weten dát er een eigen bijdrage is verschuldigd, maar niet hoe hoog deze zal zijn. Zes op de tien zorggebruikers stelt echter dat zij tijdens het keukentafel helemaal niet over de (hoogte van de) eigen bijdrage zijn geïnformeerd. Ook in de gemeentelijke beschikking, waarin de voorziening wordt toegekend, meldt de gemeente niet hoe hoog de eigen bijdrage zal zijn. Pas als de eerste rekening van het CAK op de deurmat valt, wordt dat duidelijk. Zorgbehoevenden kunnen dan geen bezwaar meer maken tegen een toegekende, te dure, Wmo-voorziening.

Maximale periodebijdrage

‘Wij vinden het belangrijk dat onze klanten in een zo vroeg mogelijk stadium duidelijkheid krijgen over de hoogte van de eigen bijdrage’, laat CAK-woordvoerder Margriet Luttikhuizen desgevraagd weten. ‘Om een goede indicatie te kunnen maken van de hoogte van de eigen bijdrage bieden wij een rekenprogramma aan op onze website en voorzien we gemeenten van een tabel met een indicatie van de maximale periodebijdrage per inkomenscategorie. Dat geeft mensen in ieder geval een indicatie van de hoogte. Om gemeenten nog beter te helpen bij de voorlichting over de hoogte van de eigen bijdrage, ontwikkelen we nu een mobiele applicatie.’

Inkomensgegevens

Acht op de tien gemeenten verwijzen hun inwoners naar het CAK-programma waar inwoners zelf kunnen uitrekenen wat zij per vier weken moeten gaan betalen voor een Wmo-voorziening, maar hebben echter geen idee of mensen daarvan gebruik maken, zo blijkt uit het onderzoek. Het gros van de gemeenten geeft aan dat zij inwoners vooraf niet exact kunnen informeren vooraf over de hoogte van de eigen bijdrage, omdat ‘de gemeente niet beschikt over de inkomensgegevens van onze inwoners’. Ook gemeentekoepel VNG stelt dat gemeenten door het rijk aan handen en voeten gebonden zijn. De VNG pleit voor afschaffing van de verplichting om de berekening van de eigen bijdrage via het CAK te laten lopen.

Indicatie

‘De gemeente kan inzicht geven in de tarieven, maar om de hoogte van de eigen bijdrage te weten zal de inwoner zelf de CAK module moeten invullen. De gemeente heeft geen inzicht in inkomensgegevens’, geeft Zwolle aan. ‘Bij het keukentafelgesprek worden inwoners geadviseerd om op de site van het CAK de berekening zelf te maken. Wij weten niet hoeveel mensen dat advies overnemen’, stelt Tiel. ‘Het thema komt in ieder keukentafelgesprek aan de orde. Wij wijzen aanvragers tijdens het gesprek op de eigen bijdrage en met welke tool zij deze indicatief kunnen vaststellen. Het is aan de aanvrager om de hoogte van de eigen bijdrage op voorhand indicatief te berekenen aan de hand van zijn/haar inkomen, vermogen etc. De algemene indruk is dat aanvragers hier serieus mee omgaan’, laat de gemeente Emmen weten.

Uitzonderingen

Een aantal gemeenten doet veel meer om inwoners vooraf beter en zo concreet mogelijk te informeren, zoals Den Bosch, Apeldoorn en de Drechtsteden. In Den Bosch wordt tijdens het keukentafelgesprek een indicatie aan de klant gegeven over de eigen bijdrage voor een maatwerkvoorziening. ‘Verwijzing naar de CAK-rekenmodule blijkt in de praktijk veelal te complex voor klanten. Als gemeente hebben we samen met het CAK een vereenvoudigde inkomenstabel voor bijvoorbeeld hulp bij het huishouden en trapliften ontwikkeld die Wmo-consulenten als richtsnoer bij de gesprekken kunnen gebruiken’, laat de gemeente Den Bosch weten. In de beschikking bij een maatwerkvoorziening wordt daarna formeel melding gemaakt van de door het CAK op te leggen eigen bijdrage.

Richtsnoer

‘Wij informeren klanten over wat zij maximaal per vier weken voor de voorzieningen/zorg moeten betalen. Het CAK is verantwoordelijk voor het maken van de uiteindelijke berekening van de eigen bijdrage’, laat Apeldoorn weten. De Drechtsteden (Dordrecht, Alblasserdam, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Hendrik-Ido-Ambacht) worstelen met de informatievoorziening aan hun inwoners; zij zouden liever vooraf duidelijkheid verschaffen. Op verzoek van inwoners helpen de zes gemeenten met het invullen van de rekenmodule. ‘Als een klant ons vraagt om hem of haar te helpen met het invullen van de rekenmodule en zijn gegevens over inkomen en vermogen vrijwillig beschikbaar stelt, dan doen we dit. Veel Wmo-klanten geven er echter de voorkeur aan om deze gegevens niet met de gemeente te delen.’

Het CAK benadrukt dat mensen ook altijd kunnen bellen met het CAK om een proefberekening te maken van de maximale periodebijdrage. 

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week. De komende tijd brengt Binnenlands Bestuur meer artikelen over het onderzoek.