Druk op Den Haag om meer beleidsvrijheid fraudebestrijding

Wethouders gaan de komende weken in Den Haag aandringen op meer beleidsvrijheid bij het bestrijden van bijstandsfraudeurs. Dat zegt Andries Ekhart, PvdA-wethouder in Leeuwarden en vice-voorzitter van de VNG-commissie Werk en Inkomen.

Onvoldoende maatwerk
Uit een enquête van Binnenlands Bestuur in samenwerking met het tv-programma De Monitor bleek onlangs dat ruim 80 procent van de wethouders het strakke Haagse regime zat is. De wethouders willen de strafmaat voor frauderende uitkeringsgerechtigden zelf kunnen bepalen. Veel wethouders vinden dat er onvoldoende ruimte is voor maatwerk en dat het met de huidige regels lastig is om ‘echte’ fraudeurs te scheiden van mensen die – al dan niet expres – een foutje maken.

VNG en G32
Ekhart wil via de VNG-commissie proberen het laatste stukje Haagse regie over de Participatiewet te breken. De commissie zit binnenkort met verantwoordelijk staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, PvdA) aan tafel. ‘Maar ook via de G32 kaarten we de problematiek aan’, zegt Ekhart. ‘Als je decentraliseert, moet je ook het hele pakket decentraliseren.’

Wantrouwen
‘Het is heel simpel,’ zegt hij. ‘Per 1 januari zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de bijstand. Marco Florijn, als wethouder van Rotterdam, en ik hebben er in 2012 in de Tweede Kamer al voor gepleit ook de maatregelen te decentraliseren. Wij moeten als gemeenten ook de spelregels kunnen bepalen. Anders kun je nooit tot maatwerk komen. Het getuigt van wantrouwen ten opzichte van de gemeenten dat dat niet is gebeurd. Het beeld heerst dat bij ons alle fraudeurs vrij spel hebben. Dat slaat natuurlijk nergens op, want het is óns budget waarmee fraude wordt gepleegd.’

Wet moet aangepast
Ekhart kan op steun van de SP in de Tweede Kamer rekenen. Volgens SP-Tweede Kamerlid Sadet Karabulut bevestigt het onderzoek waar zij bij de wetsbehandeling al voor waarschuwde. ‘Onschuldige mensen worden als criminelen behandeld terwijl de echte criminelen vrijuit gaan. De wethouders hebben het grootste gelijk, deze wet moet aangepast worden’, zegt ze. ‘Asscher moet inzien dat stoerdoenerij niet werkt. Gericht en slim handhaven is effectiever en rechtvaardiger.’

Reactie Klijnsma
In een reactie op de enquête laat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten dat medewerkers van sociale diensten altijd een eigen afweging kunnen maken over het al dan niet opleggen van maatregelen. Klijnsma heeft er bij de totstandkoming van de wet op toegezien dat altijd de mogelijkheid bestaat om rekening te houden met persoonlijke omstandigheden. Het kabinet vindt dat gemeenten bij het opleggen van een boete altijd rekening moeten houden met de specifieke omstandigheden van de burger. Met de voorgenomen aanpassingen van wet- en regelgeving – met betrekking tot de Fraudewet wil het kabinet meer ruimte bieden aan gemeenten om op dit punt nog meer ‘maatwerk’ te kunnen bieden.