‘Cultuurverandering sociale dienst BBS duurt 4 à 5 jaar’

BBS, de regionale sociale dienst van de gemeenten Baarn, Bunschoten en Soest, lijdt onder een ongezonde interne cultuur. ‘Naar binnen gekeerd, meer dan gemiddeld gelijkhebberig en weinig in het bedrijfsbelang geïnteresseerd’ luiden de kwalificaties uit het onderzoeksrapport van Rijnconsult. Het bestuur en de ondernemingsraad hebben besloten dat het zo niet langer kan.

‘Je zou er niet willen werken’

‘De organisatie functioneert goed qua output maar, om het in mijn eigen woorden te zeggen, je zou er nu of laatste jaren niet willen werken.’ Was getekend Erwin Jansma (VVD), wethouder werk en inkomen in Baarn, nota bene voorzitter van de gemeenschappelijke regeling BBS. ‘En dat kan gewoon niet.’

Verdeeldheid, ijzige sfeer, afwezigheid werkplezier

In het voorjaar van 2016 stapte een medewerker financiën en control van BBS naar het bestuur vanwege vermeende misstanden rondom de boekhouding. Ook klaagt de medewerker over een angstcultuur binnen de regionale sociale dienst. Accountantsbureau E&Y concludeert in januari 2017 dat er inderdaad fouten zijn gemaakt, maar meldt niets over het al dan niet bestaan van een angstcultuur. De medewerker wordt in maart 2017 ontslagen vanwege verstoorde arbeidsverhoudingen, waarop de gemeenteraad van Soest een werkgroep in het leven roept om de melding van een angstcultuur alsnog te onderzoeken. Het rapport van die werkgroep geeft in januari dit jaar aanleiding voor een opdracht tot onafhankelijk onderzoek. Uit dat onderzoek, uitgevoerd door Rijnconsult, blijkt dat van een angstcultuur geen sprake is. Verdeeldheid, de afwezigheid van werkplezier, een ijzige sfeer, gebrek aan transparantie en een overmatig kritische instelling typeren de cultuur binnen BBS echter wél. Dat en – gelukkig maar voor de klanten - een grote betrokkenheid bij de organisatie, gemeenten, het sociaal domein en de samenleving.

Explosieve cocktail

Voor het bestuur en de ondernemingsraad van BBS is het rapport reden voor een uitgebreid cultuurveranderingsproces dat begin oktober is ingezet. ‘Er moest echt een eind komen aan die explosieve cocktail van factoren die de onderzoekers hebben benoemd’, aldus wethouder Jansma. ‘Explosieve zaken hebben namelijk een neiging om te ontploffen.’ De cultuurverandering is volgens Jansma bepaald geen kwestie van één druk op een knop. ‘Ik houd er rekening mee dat wij 4 à 5 jaar verder zijn wanneer we de cultuur binnen BBS hebben veranderd. Het zal expertise en capaciteit vergen. Omdat we dat niet alleen aan de huidige leiding kunnen overlaten, komt er een directielid bij dat zich over de cultuuromslag gaat buigen.’ Als instrumenten voor de cultuuromslag noemt Jansma onder meer extra opleidingstrajecten en coaching of begeleiding. ‘Dat er mogelijk ontslagen vallen, sluit ik ook zeker niet uit. Wij hebben met het bestuur een rondje langs de teams gemaakt en daar uitgelegd dat iedereen meedeelt in de opdracht. Willen mensen niet mee, kan dat betekenen dat we van hen afscheid gaan nemen.’

Gouden koordjes

Jansma kan nog niet zeggen wat de beoogde cultuurverandering concreet gaat kosten. ‘De enige indicatie die ik nu kan geven is die ene extra fte op directieniveau. Daarnaast komen daar andere cultuurveranderingsinstrumenten zoals de opleidingen bij, maar het is nog niet duidelijk wat die gaan kosten. Eventuele ontslagen kunnen ook een forse kostenpost worden. De meeste werknemers werken al lang bij BBS of de deelnemende gemeenten en zitten met een spreekwoordelijk gouden koordje aan ons vast. Dat doorknippen zal aardig in de papieren lopen. In het eerste kwartaal van 2019 verwacht ik pas een helderder plaatje van de kosten.’

‘Wie A zegt…’

Wordt dat dan geen erg prijzig cultuurveranderingsproces? ‘Wie A zegt moet ook B zeggen’, is Jansma’s antwoord daarop. ‘Dit is een unieke kans om af te rekenen met de interne problemen die BBS parten spelen. Het niveau van de dienstverlening naar de klanten is nog goed en het ziekteverzuim is nog laag. Met beide feiten mogen we nog van geluk spreken. Als het hele goedje ontploft zijn we veel verder van huis. Op kortere termijn is het van belang dat we voldoende gekwalificeerd personeel hebben dat hier wil werken.’