Coalitieakkoorden (3): Tekorten nopen tot ingrijpen
De tekorten in het sociaal domein nopen gemeenten tot, soms forse, maatregelen binnen de jeugdhulp en Wmo. Die zijn uiteenlopend en nog lang niet altijd concreet, zo blijkt uit de coalitieakkoorden.
De tekorten in het sociaal domein nopen gemeenten tot (drastische) maatregelen binnen de jeugdhulp en Wmo. Die zijn uiteenlopend, zo blijkt uit de coalitieakkoorden, en soms nog lang niet concreet. Her en der wordt geïnvesteerd in innovatie. Op een aantal plekken wordt flink gesleuteld aan de inrichting en aansturing van het sociaal domein.
Binnenlands Bestuur analyseert de coalitieakkoorden van de tien grootste gemeenten waar afgelopen voorjaar verkiezingen plaatsvonden. Wat zijn de gemene delers en trends? In aflevering 3: Wmo en Jeugdwet.
Ingrijpen noodzakelijk
In vrijwel alle grote steden moeten forse tekorten worden weggewerkt en/of voorkomen worden dat de tekorten de spuigaten uitlopen. ‘Als we ons werk niet anders gaan organiseren, gaat het tekort zich meerjarig tussen circa minimaal 6 miljoen euro en maximaal 17,5 miljoen euro per jaar bewegen, aldus het Nijmeegse coalitieakkoord. ‘Als we niets doen, hebben we straks een tekort van ruim 20 miljoen euro in het sociale domein’, staat in het coalitieakkoord van Tilburg. ‘Om de goede zorg de komende jaren ook betaalbaar te houden, moeten we scherpe keuzes maken’, stelt het college van Breda. ‘Ingrijpen is noodzakelijk om als gemeente financieel gezond te blijven én op langere termijn de zorg te kunnen blijven verlenen die nodig is’, benadrukt het college van Eindhoven.
Slimmere uitvoering
De maatregelen die worden genomen, lopen behoorlijk uiteen. Tilburg kiest er, evenals Utrecht, voor om niet te bezuinigen. ‘We zijn ervan overtuigd dat we door maatwerk en slimmere uitvoering meer impact kunnen bereiken, zodat we over twee jaar met minder geld een nog beter sociaal beleid hebben.’ Er komt onder meer een Investeringsfonds Sociaal Domein van 10 miljoen euro en voor 2018 en 2019 is er een Transformatiebuffer van 23 miljoen euro. Breda gaat voor 1 januari 2021 alle structurele tekorten wegwerken. ‘We maken daartoe aanvullende actieplannen op alle onderdelen binnen het sociaal domein om dit doel te bereiken.’ Eén procent van het totale budget in het sociaal domein wordt vrijgemaakt voor preventie en innovatie-onderzoek ‘om te bezien of we vernieuwing en effectiviteit verder kunnen stimuleren’.
Doorverwijzers
Om meer grip te krijgen op de tekorten in de jeugdhulp wil Breda onder meer van doorverwijzers in gesprek ‘om erachter te komen waar ze naartoe verwijzen en waarom’. Daarnaast blijft Breda, evenals Rotterdam, in gesprek met het kabinet ‘over de passendheid van dit budget’. Ook Apeldoorn en Den Haag stellen dat onvoldoende rijksbudget voor het sociaal domein een belangrijke oorzaak van de tekorten zijn. Extra Wmo-geld gaat Breda inzetten om de kosten voor vergrijzing op te vangen: 1,5 miljoen euro in 2019 en 2 miljoen in 2020, 2021 en 2022. ‘We maken geld vrij voor de oplopende tekorten in de zorg’, stelt het Amsterdamse college.
Budgetplafonds
Eindhoven gaat de touwtjes deels weer in eigen hand nemen én stevig aantrekken. De gemeente geeft veel meer geld uit aan onder meer Wmo en jeugdhulp dan vergelijkbare gemeenten en er is te laag begroot. Met een scala aan maatregelen moet het forse tekort worden weggewerkt. Er wordt onder meer ingezet op minder verwijzingen naar dure specialistische zorg. WIJeindhoven moet niet alleen verwijzen, maar ook veel meer zelf inwoners begeleiden. Er komen budget- en volumeplafonds, indicaties zullen worden getoetst door een servicebureau die onder regie van de gemeente komt te staan en de tarieven en contracten worden aangescherpt.
Omslag
Ook Nijmegen moet drastische maatregelen nemen. ‘We zetten in op betere zorg voor minder kosten door zaken beter te organiseren’, aldus het college. Er worden ‘kostenbeheersende maatregelen’ genomen én per 2021 moet een omslag in het sociaal domein zijn gerealiseerd. In dat jaar ‘starten we met een volledig gebiedsgerichte samenwerking en bekostiging in de stadsdelen’. De gemeente ‘neemt de regie op kaderstelling en sturing op kosten en resultaten.’ Om dit te realiseren gaat Nijmegen met een transformatiefonds zorg en welzijn werken. Hiervoor is tot en met 2019 2 miljoen euro beschikbaar.
Doorbraakaanpak
De stad gaat de fragmentarische aanpak van 3.500 huishoudens met multi-problematiek verbeteren. Er wordt gestart met een pilot oplopend naar minimaal 200 gezinnen in 2022 waar niet de uitvoering van diverse regelingen centraal staat, maar ‘doen wat nodig is’. Deze doorbraakaanpak moet drie ton aan besparingen opleveren in 2019 en oplopen naar 1 miljoen euro in 2022 en verder. De jeugdhulp met verblijf moet worden voorkomen of verkort. ‘Dat doen we door in te zetten op intensieve behandeling en begeleiding in de thuissituatie, pleegzorg te bevorderen en de duur van zorgtrajecten te verkorten en uitstroom te bevorderen.’ De gemeenten denkt hiermee vanaf 2022 structureel 2 miljoen euro te kunnen bezuinigen. Ook de huishoudelijke hulp gaat op de schop. Ten slotte moet in 2019 een half miljoen euro worden bezuinigd, oplopend naar 2 miljoen euro in 2022 ‘op het totale pakket van zorg en welzijn’.
Algemene reserve
Rotterdam, Amsterdam en Den Haag redden het niet met het rijksbudget voor de uitvoering van de Wmo en Jeugdwet, maar in de collegeprogramma’s staan geen hele concrete maatregelen om de kosten in de hand te houden. Ook Apeldoorn kijkt nu en de komende jaren tegen fikse tekorten aan. ‘Wij vangen risico’s in het sociaal domein op via de algemene reserve, zoals wij dat doen met alle risico’s.’
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Voor dat hongerloon en een 0-urencontract zou ik niet willen werken doe daar eens wat aan.213J2