‘Centraliseer individuele studietoeslag arbeidsbeperkten’

De criteria voor het in aanmerking komen voor de individuele studietoeslag en de hoogte ervan moeten weer centraal worden geregeld in plaats van per gemeente afzonderlijk. De Inspectie SZW meldt in haar evaluatierapport dat dit een veel gehoorde suggestie is ter verbetering van de regeling voor jongeren met een arbeidsbeperking.

Onderzoek Binnenlands Bestuur

De individuele studietoeslag werd in 2015 met de Participatiewet ingevoerd ter vervanging van de studieregeling in de Wajong. Gemeenteraden moeten in hun verordening de hoogte van de uitkering en de frequentie van de uitbetaling bepalen. Sindsdien was de regeling meerdere malen onderwerp van Kamervragen. Onder meer naar aanleiding van onderzoek door Binnenlands Bestuur werden vragen gesteld over de per gemeente variërende hoogte van de toeslagen, ingewikkelde aanvraagprocedures, en de geringe bekendheid van de regeling.

Regeling nauwelijks benut

Uit onderzoek blijkt nu dat er sprake is van onderbenutting van de studietoeslagregeling. In totaal kregen gemeenten in 2015 zes miljoen euro om de regeling uit te voeren en werd er voor slechts 175.600 euro gebruik van gemaakt. In 2017 werd door gemeenten slechts 1,8 miljoen euro van de beschikbare 29 miljoen uitgekeerd.

Bij DUO beleggen

Op de vraag hoe de studietoeslagregeling kan worden verbeterd, antwoordden gemeenten en betrokken organisaties dat de individuele studietoeslag beter weer centraal geregeld kan worden. In zijn huidige vorm is de toeslag een ‘vreemde eend in de bijt’. De regeling maakt namelijk deel uit van gemeentelijk armoedebeleid ‘terwijl het recht op deze toeslag gerelateerd is aan het volgen van onderwijs’. Omdat de doelgroep voor gemeenten lastig bereikbaar is en de verschillen tussen gemeenten ‘over het algemeen ongewenst’ worden gevonden, gaan er stemmen op om de regeling uit het gemeentelijk armoedebeleid te halen en net als de studieleningen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te beleggen of meer gedetailleerde regels vast te leggen in de Participatiewet.

Wettelijk minimumloon

Een andere suggestie is om de criteria te veranderen. Iemand komt momenteel in aanmerking voor de studietoeslag als hij of zij een studie volgt en niet in staat is om zelf het wettelijk minimumloon te verdienen (wml) naast de studie. Daarmee zou voorbijgegaan worden aan de bedoeling van de regeling, namelijk om arbeidsgehandicapte studenten een ‘financieel steuntje in de rug’ te geven omdat zij niet of minder kunnen bijverdienen in hun studiejaren. ‘Ook voor jongeren die een beperking hebben maar wél het wml zouden kunnen verdienen, kan gelden dat zij niet in staat zijn om bij te verdienen naast hun studie’ meldt staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het rapport van de Inspectie SZW.   

Verbetering effectiviteit en bereik

Divosa en de VNG vinden dat de conclusies van de Inspectie SZW ‘bouwstenen zijn voor een discussie zie zou moeten leiden tot een meer effectieve uitvoering van de regeling, waarin de gebruiker van de regeling meer centraal staat.’ Daarnaast wil Divosa dat in die discussie ook de samenhang met andere regelingen voor de doelgroep wordt meegenomen. Staatssecretaris Van Ark vindt dat het rapport duidelijk maakt dat de individuele studietoeslagregeling moet worden aangepast. Ter verbetering van zowel het bereik als de effectiviteit van de regeling, wil zij in gesprek met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Divosa, VNG en belangenorganisaties.