BKR-registratie is mogelijk drempel voor schuldhulp

Mensen met beginnende schulden die voor laagdrempelige hulp bij de gemeente aankloppen, komen vanaf 1 januari in het register van het Bureau Krediet Registratie (BKR) te staan. Schuldhulpverleners vrezen dat dit mensen afschrikt om hulp te accepteren. Over een oplossing voor dit knelpunt verschillen de meningen.

Vertrouwen winnen
Schuldhulpspecialist André Moerman kaartte het onderwerp onlangs aan in een column op Binnenlands Bestuur. Volgens Moerman is het een onbedoeld effect van de nieuwe wet schuldhulpverlening, die gegevensuitwisseling regelt zodat gemeenten eerder op beginnende schulden af kunnen. 'Ik weet niet zeker of dit zo de bedoeling is geweest', aldus Moerman. Tweede Kamerlid René Peters (CDA) heeft inmiddels vragen gesteld aan het ministerie van Sociale Zaken ter opheldering van de kwestie.

Moerman maakt zich vooral zorgen over mensen die nog niet heel ver in de schulden zitten en voor laagdrempelige hulp in aanmerking komen, zoals hulp bij een betalingsregeling. Zij werden eerder nog niet geregistreerd bij het BKR, maar onder de nieuwe wetgeving wel. 'Dat zijn mensen die zich met heel veel moeite melden. Denk ook aan zzp'ers. Bij hen is het belangrijk om vertrouwen te winnen. Als je dan zegt "je krijgt een BKR-registratie", gaan ze dan nog meedoen?'

Niet wegjagen
Moerman denkt echter de oplossing gevonden te hebben. Bij nadere bestudering van de wet blijkt volgens hem dat gemeenten een beschikking voor schuldhulpverlening niet moeten maar mogen melden bij het BKR. Hij spoort gemeenten dan ook aan om de BKR-registratie simpelweg achterwege te laten. Moerman: 'Ga drempels verlagen en niet mensen wegjagen!'

Vereniging voor schuldhulpverleners NVVK erkent het probleem, maar suggereert een andere oplossing. De termijn van de registratie – na afloop van het hulptraject nog vijf jaar – moet worden verkort naar zes maanden. Volgens Moerman is dat geen echte oplossing: 'Dan moet je nog steeds zeggen: hallo, we moeten u registreren.'

Schuldenexpert Nadja Jungmann sluit zich bij Moerman aan: 'Wat levert een registratie van zes maanden nou op? We kunnen beter een eigen lijstje maken en mensen na afscheid in het kader van nazorg ze nabellen om te checken hoe het met ze gaat. Een registratie is geen hulp.'

Dilemma
Peter van den Bosch, voorzitter van het bestuur van de Stichting BKR, bekijkt het – niet geheel verrassend – vanuit een ander perspectief. Hij noemt het probleem dat Moerman aankaart een dilemma. 'Wij snappen dat dilemma. Maar we vragen ons af: als je het ene dilemma oplost, creëer je dan niet andere dilemma's?'

Hij wijst op de functie van de registratie: het voorkomen van recidive. Onderzoek toont aan dat mensen die een betalingsachterstand hebben een sterk verhoogde kans hebben om later weer met geldproblemen te maken te krijgen. 'En hoe korter de registratie is, hoe sneller mensen weer terug in de schulden terecht komen', aldus Van den Bosch.

Iets van dezelfde strekking zegt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een reactie: ‘Registratie is in het belang van de burger, want het draagt eraan bij dat mensen met schulden alleen leningen en andere financiële verplichtingen aangaan die passen bij hun financiële ruimte.’

Wat is het verschil?
Volgens Van den Bosch geldt dat voor de groep waar Moerman op doelt (mensen met betalingsachterstanden op huur, energie, water of zorgverzekering ) net zo goed als voor mensen die nu al bij het BKR geregistreerd staan (mensen met betalingsachterstanden op leningen). 'Wat is nou het verschil tussen een achterstand op energie en een achterstand op je bank? Nederland is eigenlijk een van de weinige landen die de gewone achterstanden op bijvoorbeeld huur en ziektekosten niet registreren.'

Daarom zou de BKR-registratie eigenlijk al eerder kunnen plaatsvinden, vindt Van den Bosch. Niet op het moment dat iemand schuldhulp accepteert, maar op het moment dat de achterstand wordt opgemerkt. Dan is de drempel om hulp te accepteren er ook niet, want de BKR-registratie is er toch al.

Misverstand
Verder zou het volgens Van den Bosch helpen als mensen beter weten wat een BKR-registratie wel en niet betekent. 'Het is een sprookje, een heel hardnekkig misverstand, dat als je een achterstandsregistratie hebt, dat je dan geen krediet meer kan krijgen. Het is iets wat de bank meeweegt om tot een rechtvaardig oordeel te komen. Heel veel mensen die bij het BKR geregistreerd staan, krijgen gewoon krediet.'

Maar Van den Bosch beweert niet de ultieme oplossing te hebben voor het dilemma, nuanceert hij. 'Het is één van de oplossingen. Misschien komt VNG of NVVK wel met een betere oplossing. We gaan dit met alle stakeholders bespreken.'