Bijstand zelfstandigen loont bij startende ondernemers

Uitgaven in het kader van het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) door gemeenten, zijn maatschappelijk rendabel als daarmee startende ondernemers worden ondersteund. Het maatschappelijk rendement is negatief bij gevestigde ondernemers en oudere ondernemers, concludeert SEO uit onderzoek in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Re-integratievoorziening of vangnet

Financiële ondersteuning volgens het Bbz kan bijvoorbeeld een krediet, een renteloze lening of een uitkering voor levensonderhoud betreffen. Bbz-hulp wordt door gemeenten als re-integratievoorziening verleend aan mensen die vanuit de bijstand een onderneming willen beginnen, of als vangnet aan gevestigde ondernemers met financiële problemen, oudere ondernemers die niet genoeg verdienen en ondernemers die hun bedrijf gecontroleerd willen beëindigen. SEO onderzocht deze vier doelgroepen, met als hoofdvraag of de kosten en uitkeringslasten opwegen tegen de opbrengsten uit arbeid en winsten van de ontvangers.

Rendement positief bij starters

Dat blijkt in elk geval zo te zijn bij de doelgroep van startende ondernemers vanuit de bijstand. Over een periode van vijf jaar hebben starters met een Bbz-voorziening een betere arbeidsmarktpositie dan personen met een uitkering zonder Bbz-aanvraag. Bbz zorgt ervoor dat meer mensen aan het werk zijn. Daarnaast zijn er nog niet-meeberekende winsten doordat mensen die vanuit werkloosheid weer aan het werk gaan, er qua gezondheid op vooruit gaan. Gemeenten besparen dankzij Bbz-voorzieningen op de bijstandsuitkeringen en het rijk is minder kwijt aan WW- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Daarnaast vloeien er meer belastinginkomsten in de schatkist.

Rendement negatief bij gevestigden en ouderen

Bij de doelgroep gevestigde ondernemers die tijdelijk een steuntje in de rug nodig hebben, is het maatschappelijk rendement negatief doordat zij eerder stoppen met ondernemen dan de controlegroep die uit vergelijkbare ondernemers zónder Bbz-voorziening bestaat. In het eerste jaar na de toekenning stijgt het inkomen van de onderzochte Bbz-groep daarom ook minder snel dan dat van de controlegroep. In de vier jaar daarop stijgt het inkomen van de Bbz-ontvangers juist sneller. Ook de onderzochte oudere ondernemers met Bbz-voorziening stoppen sneller met ondernemen dan de controlegroep. Ook haalt de Bbz-groep minder winst uit de onderneming dan de controlegroep. Ook valt het inkomen uit arbeid lager uit dan dat van de controlegroep. Daardoor is ook bij de doelgroep van oudere ondernemers, het maatschappelijk rendement van Bbz-voorzieningen negatief. Over stoppende ondernemers kunnen de onderzoekers van SEO geen uitspraken doen.

‘Inzetten voor diegenen met meeste baten’

Als beleidsaanbevelingen opperen de onderzoekers onder meer dat het maatschappelijk rendement van het Bbz gemaximaliseerd kan worden ‘door het instrument in te zetten voor diegenen die daar het meeste baten bij hebben. Ook kan de registratie van Bbz-kredieten volgens de onderzoekers verbeterd worden. Staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) zegt de conclusies mee te nemen in een herijking van het Bbz-beleid en uiterlijk eind maart met een beleidsreactie te komen.