Bible Belt financieel gestraft door rijk

Gemeenten in de Bible Belt lijken door het rijk financieel te worden gestraft voor hun sterke sociale cohesie en dus hun lage beroep op bijvoorbeeld de jeugdzorg.

Finaciële positie
Dat blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur, met data van Deloitte. Hoewel gemeentelijk Nederland nog steeds wacht op de exacte verdeling van de middelen voor de drie decentralisaties, valt al veel te zeggen over de financiële positie waarin gemeenten vanaf 2015 komen te verkeren.

Sterke sociale cohesie
Een 'jonge' gemeente als Bunschoten krijgt maar 402 euro per jongere, terwijl het landelijk gemiddelde op 919 euro ligt. Dat komt door een combinatie van factoren. Gemeenten zijn voor de berekening van de ‘jeugdzorgconsumptie’ mede afhankelijk van het beleid dat provincies tussen 2009 en 2011 voerden en het budget dat ze toen tot hun beschikking hadden. Hoe meer de provincie besteedde, hoe meer een gemeente straks per jeugdige krijgt. Verder zijn er bijvoorbeeld gemeenten met een sterke sociale cohesie, waar de inwoners de problemen met hun jongeren zelf oplossen, zoals Bunschoten, Lingewaal, Neerijnen, Staphorst, Elburg en voor meer gemeenten in de Bible Belt. Die gordel met relatief veel gereformeerden en strenggelovigen loopt globaal van de Zeeland, Goeree-Overflakkee via het rivierengebied door de Gelderse Vallei en de Veluwe naar Overijssel. 

Veel jongeren
Door hun lage beroep op jeugdzorg in het verleden hebben deze gemeenten vanaf januari per jongere minder te besteden. Het omgekeerde geldt voor gemeenten en provincies waar om wat voor reden dan ook verhoudingsgewijs veel geld in jongeren ging zitten. Deze gemeenten hebben vanaf januari 2015 veel meer te besteden. Zo kan het zijn dat een gemeente als Culemborg, met bovengemiddeld veel inwoners jonger dan twintig jaar, het volgens de eerste berekeningen in 2015 moet doen met 594 euro per jongere. Dat is iets meer dan de helft van het landelijk gemiddelde (919 euro). Landgraaf, met relatief weinig jongeren, heeft met de huidige inzichten per jongere ruim twee keer zoveel te besteden (1.197 euro).

Gemeentefonds
Uit het onderzoek blijkt dat gemeenten die er financieel toch al niet florissant voorstaan, het hardst lijken te worden getroffen door de decentralisaties in het sociale domein. Gemeenten die er goed voorstaan, hebben juist het meeste voordeel. Binnenlands Bestuur keek naar gemeenten die er momenteel financieel matig tot slecht voorstaan en die volgens de systematiek van het gemeentefonds een kwetsbare sociale structuur hebben (veel uitkeringsgerechtigden, veel lage inkomens, veel minderheidsgroepen). Daarbij werd de herijking van het gemeentefonds per 2015 gevoegd, die voor- en nadeelgemeenten oplevert. Tot slot werd gekeken naar wat al wel bekend is over specifieke groepen. Het percentage ouderen in een gemeente zegt iets over het toekomstige beroep op de Wmo. En voor de jeugdzorg heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau al een eerste verdeling over de gemeenten berekend.

Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur 10-2014