Beschut werk komt langzaam op gang

Na een moeizame start is het realiseren van beschut werk op gang gekomen. De verschillen tussen gemeenten, die in 2048 minimaal 30.000 beschutte werkplekken moeten hebben gerealiseerd, zijn groot. Sommige gemeenten hebben veel meer moeite om beschut werk te realiseren, anderen hebben meer beschutte werkplekken gerealiseerd dan beoogd. Gemeenten zijn terughoudend met het inzetten van loonkostensubsidie. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn dinsdag verschenen ‘Eindevaluatie van de Participatiewet’.

Weinig doorstroom

Beschut werk en loonkostensubsidie zijn twee nieuwe instrumenten die zijn geïntroduceerd bij de invoering van de Participatiewet. Per 2015 is de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) afgesloten voor nieuwe instroom. Beschut werk is daarvoor in de plaats gekomen en is bedoeld voor mensen die door hun beperking niet bij een gewone werkgever aan de slag kunnen. In de eerste twee jaar na de invoering van de Participatiewet was nog geen veertien procent van de beoogde aantal beschut werkplekken gerealiseerd. In 2017 en 2018 is dat percentage gestegen naar 86 procent. Al met al slagen gemeenten er niet in om voor alle beschut werkers een geschikte plek te vinden, aldus het SCP. Beschutte werkplekken worden vooral bij sociale werkbedrijven gecreëerd en weinig bij reguliere werkgevers. Er is weinig doorstroom van beschut werk naar regulier werk.

Niet happig

Gemeenten zijn niet allemaal happig op het instrument, zo blijkt uit de evaluatie. De complexiteit, de kosten en het verplichtende karakter worden als nadelen gezien. De onzekerheid bij gemeenten over toekomstige regelgeving en financiën maken dat gemeenten huiverig zijn om verplichtingen ten aanzien van beschut werk aan te gaan. Het bevorderen van beschutte werkplekken belemmert de vrijheid van gemeenten om zelf te bepalen welke ondersteuning zij voor hun doelgroep willen inzetten, geven gemeenten aan. De meeste gemeenten zeggen weliswaar dat beschut werk in een behoefte voorziet, maar tegelijkertijd dat er verbeteringen in de regeling nodig zijn.

Terughoudend

Loonkostensubsidie is een subsidie die werkgevers kunnen ontvangen als zij mensen in dienst nemen die niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Het instrument blijkt voor werkgevers een noodzakelijke voorwaarde om iemand met een beperking in dienst te nemen, maar op zichzelf niet voldoende om werkgevers te bewegen iemand in dienst te nemen, aldus het SCP. Het instrument heeft wel een positief effect op het behoud van werk. Jonggehandicapten met loonkostensubsidie hebben naar schatting 55 procent meer kans op behoud van het werk voor minimaal een jaar dan jonggehandicapten zonder loonkostensubsidie. Gemeenten zijn terughoudend met het inzetten van het instrument loonkostensubsidie, constateert het SCP. Het SCP wijt dit aan de financieringswijze ervan. De gemeente past een groot deel van het verschil tussen wettelijk minimumloon en de vastgestelde loonwaarde van de werknemer bij. De subsidie bedraagt maximaal 70 procent van het minimumloon.