Baten tegenprestatie groter dan kosten

De tegenprestatie van Rotterdamse bijstandsgerechtigden met grote afstand tot de arbeidsmarkt levert bijna twee keer zoveel op dan het kost. Baten voor 2017 zijn 2,7 miljoen euro, blijkt uit een rendementsmeting. Deelnemers en Rotterdammers zijn er vooral positief over, al vinden velen dat de tegenprestatie alleen verplicht moet zijn voor mensen die ertoe in staat zijn.

Wederkerigheid

In Rotterdam hebben in 2017 ongeveer 20.000 mensen al zo lang een uitkering dat zij weinig kans meer maken op het vinden van betaald werk. Ongeveer 12.000 van hen doen vanuit het idee van wederkerigheid van de gemeente Rotterdam een tegenprestatie. Dit beleid is collegeprioriteit en in 36 wijken ingevoerd. Eind 2018 is het in alle 42 Rotterdamse wijken ingevoerd. De werkzoekenden kunnen zelf een activiteit zoeken, vaak vrijwilligerswerk of mantelzorg, en gaan voor maximaal 20 uur per week aan de slag. Een activeringscoach kijkt naar hun prestatievermogen en bepaalt met hen samen hun inzet.

Positief

Aan het onderzoek werkten 600 werkzoekenden en 100 vrijwilligersorganisaties mee. Verder is ook een enquête over de tegenprestatie gehouden onder 800 Rotterdammers. Daaruit blijkt dat 70 procent achter het beleid en het idee erachter staat. Van de deelnemers aan de tegenprestatie zelf is dat driekwart. Van hen zegt 80 procent dat de tegenprestatie hen goed bevalt. Om een goed beeld te krijgen heeft de gemeente in wijken waar de tegenprestatie al in 2013 en 2014 is ingevoerd onderzoek gedaan. Deelnemers voelen zich zelfverzekerder en meer gewaardeerd en zeggen meer sociale contacten te hebben gekregen, nieuwe dingen te leren, meer buitenshuis actief te zijn en het gevoel te hebben hun tijd zinvol te besteden.

Persoonlijke gezondheidssituatie

Er waren geen eenduidige effecten op gezondheid, kwaliteit van leven en eigenwaarde. Ook schatten werkzoekenden hun arbeidsmarktkansen niet hoger in en voelen zij zich niet méér verbonden met de buurt dan voorheen. Veel bijstandsontvangers en andere Rotterdammers vinden dat de gemeente bij de uitvoering van het beleid rekening moet houden met de persoonlijke (gezondheids)situatie. Een tegenprestatie zou alleen verplicht moeten zijn als mensen hiertoe in staat zijn. Driekwart van de vrijwilligersorganisaties is positief over de “tegenprestatie”-vrijwilligers. Twee derde ziet geen verschil met reguliere vrijwilligers. Zij bevelen meer begeleiding door de gemeente aan.

Positieve balans

De kostenbatenbalans is in 2017 positief met 2,7 miljoen euro. De verhouding tussen kosten en baten is 1,8. Kosten liggen overigens vooral bij de gemeente en baten vooral bij de maatschappij, waaronder vrijwilligersorganisaties en ontvangers van mantelzorg. Tot de baten worden dan ook gerekend: extra uren vrijwilligerswerk (4,5 miljoen euro) en extra uren mantelzorg (1,7 miljoen). Bij elkaar is dat 6,2 miljoen euro. Gemeentelijke uitvoeringskosten zijn voor wijken waar de tegenprestatie in 2013 en 2014 is ingevoerd 1,9 miljoen euro (2017). Met andere kosten erbij komen de totale gemeentelijke kosten uit op 3,2 miljoen euro. Werkzoekenden zelf maken ook kosten (270 duizend euro), net als vrijwilligersorganisaties (45 duizend euro). Zo ontstaat het positieve saldo van 2,7 miljoen.

Belangrijk werk
In 2017 zijn er duidelijk meer baten dan kosten voor de maatschappij als geheel, stelt het rapport. De verwachting is dat het saldo de komende jaren nog gunstiger uitvalt. Het collegebeleid verdient zichzelf terug, constateert wethouder Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam), ook in positieve effecten op de persoonlijke ontwikkeling van "een groep Rotterdammers die weer meedraait in de maatschappij". ‘Mensen voelen dat zij weer voor vol worden aangezien. En terecht, want zij doen belangrijk werk.’