Asten mogelijk naar rechter om 'strafkorting'

De gemeente Asten blijft strijden tegen de ‘strafkorting’ van tien procent op het rijksbudget voor Wmo en Jeugd. Het zorgvuldige medicijnverbruik in Asten pakt nadelig uit in de objectieve verdeelmodellen, op basis waarvan het rijk de gemeentelijke budgetten voor de uitvoering van de Wmo en Jeugdwet baseert. Deze week werd duidelijk dat de ministeries van Binnenlandse Zaken en VWS opnieuw weigeren Asten te compenseren. Rechterlijke stappen worden niet uitgesloten.

Medicijnvervuiling

‘Dat gaan we zeker onderzoeken’, aldus de Astense wethouder Jac Huijsmans (Wmo, Jeugd). Hij strijdt al jaren tegen wat hij noemt de strafkorting voor goed gedrag. Zo min mogelijk, maar wel adequaat is inmiddels dertig jaar het motto van huisartsen en apotheken in zijn gemeente. Het medicijngebruik in Asten is daardoor al jaren lager dan in referentiegemeenten. ‘Het is beter voor de patiënten, het bespaart jaarlijks tonnen aan medicijnkosten en het reduceert ook nog eens medicijnvervuiling in afvalwater’, aldus Huijsmans. Er is onder meer bij waterschappen veel belangstelling voor de Astense aanpak.

Verdeelmaatstaf

Laat het medicijngebruik nu net een van de verdeelmaatstaven zijn in de objectieve verdeelmodellen. Door die verdeelmaatstaf, de Farmaceutische Kosten Groep (FKG), krijgt Asten sinds de invoering van de objectieve verdeelmodellen Wmo en Jeugd tien procent minder budget dan referentiegemeenten. Dit omdat het medicijngebruik lager is dan in die referentiegemeenten. Het aantal mensen dat een beroep doet op de Wmo of de jeugdhulp is in Asten echter niet lager dan in vergelijkbare gemeenten. De gemeente loopt hierdoor, aldus Huijsmans, jaarlijks 540.000 euro mis.

Toename jongeren

‘Daarnaast spelen bij ons ook de tekorten op de jeugdzorg van zo’n veertien procent, vanwege de problemen die ook landelijk spelen.’ Hij doelt daarbij op de toename van het aantal jongeren dat een beroep doet op de jeugdhulp en de lastige toegang van jongeren tot de Wet langdurig zorg (Wlz), waardoor ook zij bij de gemeente aankloppen. Het tekort op jeugd over 2017 in Asten bedroeg opgeteld 33 procent: negentien procent door de verdeelmaatstaf FKG en veertien procent vanwege de toename van jongeren die een beroep doen op de jeugdhulp.

Niet tussentijds sleutelen

Deze week werd uit antwoord op Kamervragen van de ChristenUnie duidelijk dat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en VWS-collega Hugo de Jonge niet tussentijds willen sleutelen aan verdeelmaatstaven in de objectieve verdeelmodellen, en Asten niet tegemoet wil komen. ‘Het is van belang om de verdeelmaatstaven, die samen het verdeelmodel vormen, in samenhang te bezien. Een individuele maatstaf kan niet voor iedere gemeente volledig aansluiten op de kosten. Dat past ook niet bij de globaliteit van het gemeentefonds. Op sommige onderdelen zal een individuele gemeente meer ontvangen dan zij aan kosten maakt, op andere onderdelen minder. Het gaat er in de verdeling van het gemeentefonds om dat de uitkering op het niveau van een afgebakend beleidsterrein globaal aansluit bij de kostenstructuur van alle gemeenten gezamenlijk’, aldus minister Ollongren in haar beantwoording op de Kamervragen.

Geen compensatie

Het kabinet wil ook geen uitzondering voor Asten maken. ‘Een integrale benadering van het vraagstuk staat voorop. Compensatie van een individuele gemeente op een enkele verdeelmaatstaf past daar niet bij’, aldus Ollongren. In de oktober gestarte kwalitatieve evaluatie van de verdeelmodellen in het sociaal domein wordt het vraagstuk van het doelmatig voorschrijven van medicijnen wel meegenomen. Ook in het daarop volgende kwantitatieve onderzoek zal hier naar worden gekeken. Pas in 2021 komt er mogelijk een aanpassing, weet Huijsmans.

Nadeel beperken

Uit onderzoek dat Cebeon in opdracht van Asten heeft uitgevoerd, blijkt dat er mogelijkheden zijn om via aanpassingen van de FKG-maatstaf de nadelen voor Asten te beperken. Zo zou de FKG-maatstaf kunnen worden beperkt tot volwassen inwoners of worden gedifferentieerd naar soort medicijnen. Volgens Cebeon zijn dat relatief eenvoudige aanpassingen. Ook kan worden gedacht aan het beperken van het aandeel FKG-maatstaf in het verdeelmodel. Dit moet in samenhang met andere maatstaven worden opgepakt.

Oplopend tekort

Gezien de oplopende tekorten wil en kan de wethouder niet op mogelijke aanpassing van de verdeelmodellen in 2021 wachten. ‘Het tekort door verantwoord medicijngebruik is inmiddels opgelopen tot ruim twee miljoen euro.’ De gemeente beraadt zich nu op vervolgstappen, waaronder de gang naar de rechter.