Amsterdam wil publiek-privaat traineeship statushouders

In de ‘war on talent’ zijn hoogopgeleide statushouders een dankbare vijver om uit te vissen voor (lokale) overheden. Ook bedrijven kunnen er hun voordeel mee doen, maar zijn terughoudend. De gemeente Amsterdam heeft naast haar eigen traineeprogramma voor statushouders daarom een publiek-privaat programma in voorbereiding. ‘Als we als gemeente de hand uitsteken, zijn zij bereid dit samen te doen.’

Kapitaalvernietiging
‘Het is kapitaalvernietiging om een arts te laten afwassen’, zegt Sara Sheikhi, programmamanager Young Professionals Programma voor Statushouders (YPPS), tijdens een gesprek over de (voorlopige) resultaten van dat programma. Onlangs verschenen er twee onderzoeken van het Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS), waaruit bleek dat vooral kansrijke statushouders profiteren van extra inzet van gemeenten en dan blijkt het vaak om mannen te gaan. Maar bij de twee traineegroepen van statushouders die tot nu toe bij de gemeente Amsterdam begonnen zijn ziet Sheikhi al een ‘shift’. ‘De eerste groep van 10 die in 2017 begon bestond vooral uit Syrische mannen, maar in de tweede groep van 15 die dit jaar aan het schakelprogramma begon zijn ineens de meiden opgestaan.’

'Armoe' in trajecten statushouders
Natuurlijk zijn trainees bij de gemeente Amsterdam niet maatgevend voor de arbeidsmarktkansen van statushouders, maar andersom zouden gemeenten wel meer kunnen doen voor statushouders, vindt Sheikhi. ‘De verhouding man-vrouw in de tweede groep is nu 50-50. Maar zichtbaar is vooral hoe groot de armoe is in dit soort trajecten, als we kijken naar potentieel en talent. Ook qua kansen voor statushouders: als dit traineeship niets wordt, dan is het afwassen. De motivatie is dus erg hoog. Eigenlijk zou elke gemeente het moeten aanbieden. Daarom doen we aan kennisdeling, organiseren we symposia en adviseren we andere overheden, zoals de trajectgroep in de provincie Gelderland. We willen echt kennis overbrengen. In de eigen organisatie zit er een grens aan het binnen brengen.’

Taal is 'een ding'
En daarbij speelt de herwaardering van het in het thuisland behaalde diploma een grote rol, want als die niet juist is, valt de kandidaat af, ook als het een hoogopgeleid persoon is. De groep die nu met het schakelprogramma is begonnen bestaat uit zes nationaliteiten. Sheikhi merkt dat taal binnen de organisatie ‘echt een ding’ is. We zijn een ‘talige’ organisatie, merken we steeds weer. Mijn hoop was dat we minder rapportages zouden hoeven maken, het nieuwe werken, maar als je een stuk naar de wethouder of een directeur stuurt, dan moet dat zonder fouten en dat blijft moeilijk. Daar is meer tijd voor nodig.’ Ze merkt ook dat de trainees zich nog wel eens ondergewaardeerd voelen: Hoe vaak moet ik me nog bewijzen?

Eager en loyaal
Anderzijds merkt Sheikhi ook hoe eager en loyaal de statushouders-trainees over het algemeen zijn. ‘Ze nemen alles op als een spons en zijn heel dankbaar.’ Door middel van gezamenlijke opdrachten die ze gemeentebreed uitvoeren is te zien wat zij als groep kunnen bieden aan gemeenten. ‘Ze doen de mooiste dingen, zoals het analyseren van het subsidiesysteem voor de aanpak van eenzaamheid, het voorbereiden van een EZ-event over dat bedrijven niet alleen expats in dienst zouden moeten nemen, maar ook statushouders en data-onderzoek naar hoe collega’s met duurzaamheid omgaan.’

Iets 'teruggeven'
Het schakelprogramma, dat is ingekort van een jaar naar negen maanden, biedt statushouders onder andere de kans om binnen de gemeente een netwerk op te bouwen, zodat ze wanneer het traineeship begint, zelf in de lead zijn. ‘We leggen hen niet een opdracht voor: dit ga je doen. We vragen, van alle trainees, veel zelfstandigheid en pro-activiteit. We willen dat ze zo breed mogelijk inzetbaar zijn, dus werken ze nooit twee keer op dezelfde afdeling of aan hetzelfde thema. Het programma leidt breed op en dat geeft ook de meerwaarde. Ze hebben na afloop dan al een dik intern cv. Natuurlijk kiezen ze ook vanuit hun opleiding, waar ze gaan werken, maar ze zijn eager om andere dingen te proberen. Een van hen ging met een achtergrond van Engelse literatuur aan de slag als data-analist. Sommigen willen juist bij de afdeling statushouders om iets ‘terug te geven’. Daar maakt de organisatie gretig gebruik van.’

Publiek-privaat traineeship
Sheikhi merkt dat de nieuwe meiden er echt voor gaan, maar wat volgens haar ook speelt is dat de groep hoogopgeleide statushouders misschien meer kansrijk is op papier, maar dat het vooral voor hen heel moeilijk is om op die positie te komen. ‘Je moet je dan vaak eerst nog om- of bijscholen, een nieuwe opleiding doen die niet wordt vergoed door DUO. Je begint weer vanaf nul. We willen beter op maat gemaakte trajecten juist voor deze groep. Voor het eerst willen we een publiek-privaat traineeship opzetten met de ambitie om bedrijven dit te laten doen. Die zijn nog wat terughoudend vanwege het schakelprogramma aan het begin van het traject. Dat vraagt om een investering, maar als we onze hand uitsteken, dan zijn ze bereid om het samen te doen.'

Vakgerichte traineeship
In die publiek-private traineeship werken statushouders zowel bij de gemeente als bij bedrijven. Het is nog in voorbereiding, maar het zou volgend jaar van start moeten gaan. 'Momenteel is het idee om hier een vakgerichte traineeship van te maken in de richting van bijvoorbeeld ict, data of financiën. Als de doelgroep eenmaal ‘in huis’ is, is het gemakkelijker om binnen te komen, ook voor anderen uit de doelgroep. Daarin zit een belangrijk element van diversiteit en inclusie. Onbekend maakt onbemind.’