Alle risico’s asielzoekers in beeld

Gemeenten lopen op 34 verschillende gebieden risico bij de opvang en integratie van vluchtelingen. Het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) bracht ze in kaart voor de Duitse VNG en komt met 200 maatregelen om risico’s te beheersen. 

Het rapport Flüchtlingssituation is geschreven in opdracht van en samen met de Duitse koepelorganisatie van gemeenten, de Kommunale Gemeinschaftsstelle für Verwaltungsmanagement (KGSt). Gezien de enorme toestroom van vluchtelingen richting Duitsland, wilde de evenknie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zo snel mogelijk op een rij gezet hebben welke risico’s de lokale overheden met de opvang van asielzoekers lopen. En ook wat de ideeën en mogelijkheden zijn de (ernstigste) risico’s te beheersen.

Jaloeziedebat
Een belangrijk risico betreft het afnemende begrip van de bevolking voor de opvang en integratie van vluchtelingen. Als een van de uitdagingen wordt de afnemende acceptatie gezien door het voortdurend bezet houden van sporthallen voor de opvang ten koste van school en (sport)verenigingen. Daarnaast zorgen angst en onwetendheid voor een verslechterd veiligheidsgevoel. En er moet volgens de stakeholders rekening worden gehouden met ‘een beginnend jaloeziedebat’ aan de hand van bijvoorbeeld de vraag waarom veel sociale voorzieningen (‘alles’) kosteloos is voor asielzoekers en niet voor andere burgers. Stemmingmakerij door rechtse groeperingen staat in hetzelfde cluster: waar je in ons land onder meer DTG, Demonstranten Tegen Gemeenten hebt, roert in Duitsland Pegida zich als anti-asielzoekersfront.

Belastingverhoging
Als een afzonderlijk risico geldt de ontbrekende acceptatie voor eventuele belastingverhogingen ter bekostiging van de opvang. Gemeenten worden geconfronteerd met extra uitgaven voor de opvang van asielzoekers. ‘Ze hebben en het geld en de ambtenaren niet om het probleem te tackelen’, aldus NAR-directeur Erik van Marle. ‘Vooral de kleinere gemeenten kunnen de gevraagde regiefunctie niet aan.’

Inzet reclamebureau
De tien volgens de Duitse KGSt belangrijkste risico’s zijn voorgelegd en beoordeeld door experts ‘uit het veld.’ Zij ontwikkelden maatregelen – wat er moet gebeuren en wie moet dat dan doen – om de ernstigste risico’s te beheersen. Daar zitten enkele in het oog springende aanbevelingen bij. Om als overheid de stemmingmakerij van de rechtse groeperingen te pareren, wordt niet geschuwd naar het middel van ‘positieve’ informatiecampagnes te grijpen met inschakeling van reclame- en marketingbureaus. Teneinde toekomstige gettovorming en segregatie te voorkomen, wordt voorgesteld op korte termijn meer nieuwbouw te plegen en te zorgen voor voldoende voor iedereen toegankelijke voorzieningen, zoals speeltuintjes. Ook wordt gepleit voor herinvoering van de beperkte schoolkeuze: nu is elke ouder vrij zijn of haar kind bij elke school aan te melden, ongeacht de ligging. Door kinderen alleen in hun eigen wijk naar school te laten gaan, krijg je automatisch meer gemengde klassen en dus een betere integratie.

1-euro-jobs
Opmerkelijk is ook de aanbeveling asielzoekers in te schakelen als bouwvakker om met die extra handjes tijdig en voldoende huisvesting te creëren. Voor asielzoekers die zouden willen werken, zouden zogenaamde 1-euro-jobs moeten komen, waarbij de werknemer voor een euro per uur aan de slag gaat. Het voordeel is dat asielzoekers die niets om handen hebben structuur krijgen en niet de hele dag uit verveling – er zijn geen grootschalige azc’s – op straat hangen. Dat rondhangen bevordert de acceptatie niet.

Sponsoren zoeken
Echt out of the box is de aanbeveling aan gemeenten sponsoren te gaan zoeken. Volgens Van Marle gaat het om zowel geld als om de levering van diensten in natura, zoals producten die plaatselijke ondernemers produceren. Bedrijven zouden bijvoorbeeld ook kunnen worden aangemoedigd personeel (tijdelijk) vrij te stellen voor het bieden van hulp aan asielzoekers. Om personeelstekorten te voorkomen, wordt in het rapport de mogelijkheid geopperd gepensioneerden ‘te reactiveren’ of mensen die vlak voor hun pensioen zitten aan te sporen langer door te werken.

Ondanks de aanwezige verschillen tussen de Nederlandse en Duitse situatie geldt volgens NAR-directeur Erik van Marle dat 80 tot 90 procent van de Duitse risico’s en de oplossingen ook hier zouden kunnen optreden respectievelijk werken.

Top 5 risico’s
¦ Vluchtelingen hebben geen mogelijkheid te werken
¦ Negatieve houding ten opzichte van vluchtelingen
¦ Ambtenaren raken overbelast
¦ Onvoldoende woonruimtes voor vervolghuisvesting/gettovorming
¦ Te grote financiële last voor gemeenten

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week (inlog)