70 procent minder pgb’s in Twente

De aanpak van Twentse gemeenten om fraude bij beschermd wonen tegen te gaan werkt. Het uitgangspunt “geen pgb, tenzij cliënt, zorgaanbieder én gemeente het de best passende constructie vinden” heeft geleid tot 70 procent minder pgb’s.

Gemeente laatste woord

‘Deze mensen shoppen veel bij aanbieders maar komen geen stap verder’, stelt adviseur Paul Roessen die de aanpak ontwikkelde in opdracht van centrumgemeente Enschede. De gemeenten in Twente maakten zich grote over ronselen door malafide zorgpartijen. Samen net zorgpartijen is een kwaliteitskader samengesteld, zodat zij zorg in natura in plaats van via pgb's konden aanbieden. Roessen benadrukt dat elke inwoner keuzevrijheid heeft, maar tegen deze kwetsbare groep wordt gezegd dat een pgb niet op voorhand de beste oplossing is. In de afweging heeft de gemeente uiteindelijk het laatste woord. De meeste cliënten willen wel overstappen. Een cliënt kan naar de rechter, maar dat is in 2,5 jaar tijd niet gebeurd, aldus Roessen. Wel is een aantal keer bezwaar ingediend. 'De aanbieder wordt door een onafhankelijke partij in de regio uitgekozen. Een centraal intakeorgaan bepaalt de beste match en houdt daarbij rekening met de voorkeur van de cliënt.’

Collegiale toetsing

De aanpak tegen malafide organisaties werkt, want centrumgemeente Enschede ging van 400 pgb’s in 2015 naar minder dan 100 halverwege 2017. Centrumgemeente Almelo ging 150 pgb’s in 2015 naar minder dan 50 halverwege 2017. In twee jaar tijd werden dus 400 minder pgb’s verstrekt: een daling van 70 procent. De Twentse aanpak kent een tweede component: controle op kwaliteit van zorg door collegiale toetsing met de gedragscode Beschermd Wonen Twente. Dit proces is medio 2015 ingezet en is uitgebreid met toetsing op bedrijfsmatige aspecten bij aanbieders. Die maatregel moet leiden tot betere screening en mogelijk uitsluiting van ZIN aanbieders vanaf 2018. ‘We hebben de eerste ronde audits in mei afgerond en zitten nu op 24 organisaties.’

Bedrijfsmatige aspecten

Bij collegiale toetsing toetsen aanbieders elkaar en moet ook samenwerking tussen de voormalige concurrenten ontstaan in de keten. Een onafhankelijke auditor doet de toetsing en aanbieders nemen medewerkers en cliënten mee. ‘Die kunnen het beste beoordelen hoe het bij andere organisaties werkt. De gemeente had hiervoor geen inzicht in de kwaliteit van zorg.’ Een nieuw element is bedrijfsmatige aspecten toetsen. Goede zorg bieden is belangrijk, maar gemeenten vinden een gezonde en transparante bedrijfsvoering ook. Rechters wegen deze bedrijfsmatige aspecten zwaar mee in de beoordeling om een bedrijf te kunnen uitsluiten. ‘We moeten voorkomen dat zorggeld niet aan zorg wordt besteed.’

Gemeente greep in
Een aantal aanbieders is failliet gegaan, omdat zij zorggeld niet voor zorgdoeleinden gebruikten, maar ook zijn al enkele bedrijven uitgesloten. 'Daar waar de zorg kwalitatief onvoldoende was heeft de gemeente ingegrepen en de cliënten een andere plek binnen beschermd wonen aangeboden. Bij aanbieders die met de gedragscode en de audits meedoen is de zorg op orde, maar dat zegt nog niets over de bedrijfsmatige aspecten. Daar zullen de gemeenten de komende tijd op in zetten.'

Lijst met risico-indicatoren

Vorige week presenteerde de VNG als bijlage bij de handreiking "Rechtmatigheid in de Wmo 2015 en de Jeugdwet" een lijst met risico-indicatoren tijdens de verschillende fasen van het pgb-traject. In combinatie met elkaar kunnen de risico-indicatoren met elkaar duiden op onrechtmatigheden en fraude en daarmee om verder onderzoek vragen. De handreiking bevat een uitgebreid stappenplan voor het opzetten en uitvoeren van een rechtmatigheidsonderzoek.