Opdrachtgeverschap en inkoop

Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning van hun inwoners. Met die transitie is circa € 10 miljard gemoeid, een budget waarmee gemeenten de verantwoordelijkheid hebben gekregen voor de inkoop van Jeugdhulp, Wmo en Participatiewet op lokaal, op (sub-)regionaal of landelijk niveau. Elke gemeente organiseert deze inkoop weer anders: via een min of meer traditionele aanbesteding, bestuurlijk gericht, prestatiegericht of met een subsidierelatie. Zolang de inkoop uiteindelijk maar resulteert in duurzame én betaalbare hulp en ondersteuning, waarmee inwoners zo zelfredzaam en zelfstandig mogelijk kunnen functioneren. Goed opdrachtgeverschap is daarbij een essentiële randvoorwaarde voor een goed inkoopproces en dus ook voor de kwaliteit van de gecontracteerde hulp en ondersteuning.

Verbindingen en samenhang

Bij de dienstverlening in het sociaal domein speelt de gemeente als opdrachtgever een complex schaakspel op verschillende borden:

• Aanbesteden
• Contractbesprekingen
• Formulering van doelen
• Inrichting organisatie,
• Sturingscultuur
• Sturingsinhoud
• Risicomanagement

In die hele constellatie blijkt goed opdrachtgeverschap nog niet zo eenvoudig. Gemeenten moeten voor zichzelf het samenspel der delen in kaart brengen. Vervolgens gaat het erom van binnenuit verbindingen te leggen en onderlinge samenhang aan te brengen. Maar welke elementen zijn nou eigenlijk belangrijk bij opdrachtgeverschap?

Toch anders

Goed opdrachtgeverschap draait om weldoortimmerde contracten, een zorgvuldig doorlopen proces om tot samenwerking te komen, uitvoerige product- en procesbeschrijvingen, een regisseur die het opdrachtgeverschap in de gaten houdt en een accounthouder voor het opdrachtnemerschap. Maar hoe goed dat allemaal ook geregeld is, uiteindelijk loopt het toch altijd net iets anders dan verwacht. Omdat resultaat en organisatie lastiger blijken te scheiden dan gedacht of vermeende pijlers als vertrouwen en partnerschap geen stand houden. Bovendien zijn er in de praktijk altijd meer dan twee partijen betrokken, allemaal met hun eigen belangen, ideeën en rollen.

Complicerende factoren

Gemeenten zoeken binnen de grenzen van beschikbare middelen naar optimale kwaliteit, efficiency en effectiviteit. Dat is soms lastig vanwege:

• Informatie asymmetrie
  Inkopers en beleidsmakers kunnen slechts beperkt sturen omdat zij minder goed op de hoogte zijn van situatie en inhoud dan hulpverleners;
• Moral hazard
  Inwoners sturen slechts beperkt op passende inzet van ondersteuning omdat zij zelf de rekening niet (volledig) betalen.

Grip op kwaliteit, kosten en vernieuwing

De oplossing van goed opdrachtgeverschap ligt in een samenspel van slimme inrichting, positieve prikkels en kostenbegrenzing. Tot 2015 draaide alles vooral om kostenbeheersing, kwaliteit en continuïteit van zorg. De daarbij in de meeste gemeenten afgesproken budgetplafonds boden aanbieders echter geen enkele prikkel om efficiënter, integraler en effectiever te werken. Vanaf 2015 is de behoefte groot om meer grip te krijgen op kwaliteit, kosten en vernieuwing. Naast een efficiënt en effectief systeem is eenduidigheid in terminologie en een duidelijke verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden gewenst. Ook moet er ruimte zijn voor vernieuwing, verandering en vermindering van administratieve lasten.

Opdrachtgeverschap en inkoop zijn meer dan de optelsom van een aantal verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden. We laten u de komende weken zien hoe u de grip op kwaliteit, kosten en vernieuwing van de zorg kunt behouden en leiden u door de diverse ingrediënten die onlosmakelijk verbonden zijn met opdrachtgeverschap.

Meer weten?

Meer weten over opdrachtgeverschap en inkoop? Neem contact op met Zwanet van Kooten – z.vankooten@radaradvies.nl.