Warmtetransitie vereist duidelijkheid in de uitvoering
Warmtetransitie vereist duidelijkheid in de uitvoering. Voor de warmtetransitie zijn warmtenetten nodig
Verduurzaming van de warmtevoorziening in gebouwen is een essentieel onderdeel van het Klimaatakkoord, waarover in het formatieproces zeker wordt gesproken. Voor deze warmtetransitie zijn warmtenetten nodig.
Dit is een enorme operatie, vergelijkbaar met de uitrol van het aardgasnetwerk ruim een halve eeuw geleden. De uitvoering vraagt om heldere regie en coördinatie in de vorm van duidelijke keuzes in de organisatorische invulling, bekostiging en financiering. Publieke regionale warmtebeheerbedrijven zijn nodig om tot concrete actie te komen. Zij jagen privaat ondernemerschap en innovaties aan, en borgen tegelijkertijd de publieke belangen.
Lokale context
Warmtenetten zijn sterk afhankelijk van de lokale context. De lokale vraagontwikkeling naar warmte en beschikbare bronnen zijn bepalend voor de optimale schaal en de businesscase. Die optimale schaal ligt niet altijd binnen de gemeentegrenzen. Zie bijvoorbeeld het onderzoek naar warmtebronnen en warmtenetten in de Regionale Energie Strategie (RES) regio Rotterdam–Den Haag.
Binnen die regio bestaan forse verschillen als gevolg van de beschikbare bronnen en verschillen in woningtypen. Onderzoek toont aan dat het voordeliger is om de inrichting hiervan op regionaal niveau te sturen en optimaliseren om de warmtetransitie tegen de laagste maatschappelijke kosten te realiseren.
| Om de warmtetransitie tegen de laagste maatschappelijke kosten te realiseren, is regionale inrichting ervan het voordeligst |
Maar wie is regionaal verantwoordelijk? Een regionale samenwerking ontwikkelt zich niet vanzelf. Regionale Warmtebeheer Bedrijven (RWB’s) zouden die opdracht kunnen krijgen. Zij moeten dan bij wet drie kerntaken krijgen.
Drie kerntaken voor RWB's
Ten eerste moeten zij zorgen voor een grand design. Dit is een gedragen hoofdontwerp waarin voor een regio de optimale layout van de warmtenetten en duurzame warmtebronnen is opgenomen. Samen met de netbeheerders elektriciteit en gas zorgt het RWB voor een integrale afweging van alle energie-infrastructuren tezamen.
Het RWB optimaliseert voortdurend dit gedragen hoofdontwerp op zowel de technische haalbaarheid als de maatschappelijke kosten en de betaalbaarheid voor de bewoners. Het RWB is daarmee verantwoordelijk voor het minimaliseren van de maatschappelijke kosten van de warmtetransitie op regionaal niveau. Daarbij moet het ook de woninggebonden investeringen betrekken.
Ten tweede ontwikkelt het RWB vanuit een projectenportfolio publieke expertise in warmtenetten en –bronnen. Deze expertise wordt ingezet voor de ontwikkeling en realisatie van nieuwe warmteprojecten én het optimaliseren van het grand design.
Ten derde is het RWB bij de bouw en exploitatie van een regionaal warmtenetproject de publieke samenwerkingspartner van private warmtebedrijven. De publiek-private samenwerking voorkomt een eenzijdige risicoverdeling en zorgt daardoor voor meer comfort voor private bedrijven bij dit soort complexe projecten. Voor de selectie van de samenwerkingspartner is bepalend wie, samen met het RWB, het project tegen de beste-prijs-kwaliteitverhouding kan realiseren. Dat zorgt voor betaalbaarheid en draagvlak. De samenwerkingspartner kan overigens ook best publieke aandeelhouders hebben.
| Publiek-private samenwerking voorkomt eenzijdige risicoverdeling en zorgt daardoor voor meer comfort voor private bedrijven bij zulke complexe projecten |
Deze taken van het RWB zijn complementair aan op de publiekrechtelijke taken en bevoegdheden van decentrale overheden, waaronder gemeenten. Zo blijven het vaststellen van een omgevingsplan en een warmtetransitievisie gemeentelijke bevoegdheden. Het RWB is een zelfstandige uitvoeringsentiteit met decentrale overheden als aandeelhouders. Een entiteit gericht op het benutten van regionale schaalvoordelen en op het bewaken van de collectieve belangen. En met een eigen missie: een betaalbare warmtetransitie tegen de laagste maatschappelijke kosten.
Continuïteit en leveringszekerheid
Met de keuze voor publiek-private samenwerking met de inzet van RWB’s komt er duidelijkheid over marktordening in de warmtesector en wordt direct gestuurd op een warmtetransitie tegen de laagste maatschappelijke kosten. Bovendien worden de leereffecten dan collectief benut en kunnen gedegen standaarden worden ontwikkeld. En, last but not least, niet de gemeenten, maar de RWB’s staan aan de lat voor de continuïteit en leveringszekerheid.Caspar Boendermaker, Marjolein Dieperink en Abo Rassa zijn werkzaam bij respectievelijk BNG Bank, AKD Advocaten en Invest-NL.
Complete paper lezen?
Dit is een samenvatting van 'Samen voor de meest betaalbare uitrol van warmtenetten', een paper over de ontwikkeling van warmtenetten.
De volledige paper kunt u opvragen bij:
caspar.boendermaker@bngbank.nl
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.