Transacties met overheidsgronden onder de loep

Het Didam-arrest zorgt voor een toename van rechtspraak over transacties met overheidsgronden. Recent speelde bij rechtbank Oost-Brabant een kort geding over een voorgenomen grondruil.

Op 26 november 2021 heeft de Hoge Raad een belangrijke uitspraak gedaan: het 'Didam-arrest'. Daarin is bepaald dat overheden bij de verkoop van grond gelegenheid moet bieden aan (mogelijke) gegadigden om mee te dingen. Dit vloeit voort uit de algemene beginselen van behoorlijk bestuur; specifiek het gelijkheidsbeginsel en transparantiebeginsel.

Na dit arrest is er een toename van rechtspraak over transacties met overheidsgronden. Bij de rechtbank Oost-Brabant speelde recent een kort geding over de vraag of de provincie Noord-Brabant c.s. uitvoering mag geven aan een voorgenomen grondruil met een particulier. Had de overheid in dit geval een openbare selectieprocedure moeten volgen? Of volstaat de gedane bekendmaking van de voorgenomen grondruil? In de publicatie waren criteria genoemd op grond waarvan de overheid vond dat voor de percelen slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt. De rechter oordeelt in dit geval dat de aangevoerde criteria objectief, toetsbaar en redelijk waren. Het gevraagde verbod om uitvoering te geven aan de transactie is zodoende afgewezen.  

De voorzieningenrechter bevestigt dat het Didam-arrest van toepassing is op de grondruil. In dit geval was de een-op-een grondruil toegestaan omdat 1) de particulier beschikte over ruilgronden die de overheid nodig had 2) ter tijdige vervulling van een publieke taak (het bereiken van haar natuurdoelstelling) en 3) de onderliggende afspraak over de bedrijfsverplaatsing gerespecteerd diende te worden door de overheid.  

Relevant in dit geval is dat het de overheid in het verleden niet gelukt was met de eiser tot afspraken te komen over de realisatie van de natuurdoelstelling. Zij waren hierover wel in onderhandeling geweest. De eiser had in dit geval afwijzend gereageerd op het finale eindbod van de overheid.