Opkopen stal minder effectief

Nieuwe rekenmethode helpt efficiënt stikstofbeleid

Dat blijkt uit een nieuwe door Connecting Agri & Food ontwikkelde rekenmethodiek. Aan de hand van die rekenmethode is becijferd dat investeren in emissiereductie vanuit de stal verreweg het meest kosteneffectief is vergeleken met het opkopen van zogeheten piekbelasters: agrarische bedrijven die verantwoordelijk zijn voor een hoge depositie van stikstof op een nabijgelegen Natura 2000-gebied.

Het onderzoeksbureau nam de proef op de som in en om Natura 2000-gebied Deurnsche Peel en Mariapeel, op de grens van Noord-Brabant en Limburg. In een straal van tien kilometer vanaf het hart van dat natuurgebied bevinden zich 924 veehouderijen. Met een speciaal – voor iedereen online toegankelijk – programma is de stikstofdepositie vanuit die locaties op het natuurgebied berekend, gebaseerd op de in vergunningenbestanden opgenomen gegevens over de ammoniakemissie vanuit die locaties. De resultaten daaruit zijn vervolgens gebruikt voor het analyseren van de effectiviteit van diverse scenario’s, variërend van het opkopen van zware en middelzware piekbelasters tot het investeren in emissiereductie in veestallen in een straal van vijf tot tien kilometer.

Voor de casus Deurnsche Peel en Mariapeel levert de analyse op dat de stikstofwinst op het natuurgebied bij investeren in emissiereductie binnen een straal van vijf kilometer van het middelpunt van het natuurgebied en het opkopen van middelzware piekbelasters (meer dan 70 mol per hectare per jaar) nagenoeg gelijk is. Het verschil zit ‘m in de kostenefficiëntie: het kost 6,2 miljoen euro meer om deze reductie te behalen met opkopen, namelijk 10,8 miljoen ten opzichte van 4,6 miljoen euro. Investeren in emissiereductie levert per euro dus meer ammoniak reductie en een hogere afname van de stikstofdepositie op in vergelijking tot het scenario opkopen van piekbelasters – wat stikstofdepositie betreft is het volgens Sandra van Kampen van Connecting Agri & Food 2,5 keer zo gunstig, wat het terugdringen van de ammoniakuitstoot betreft zelfs 9 keer zo gunstig.

Voldoende gegevens
Zij trekt het rekensommetje nog even door met een vergelijking van bovengenoemd scenario met een scenario waarbij circa 10 miljoen euro wordt geïnvesteerd in emissiereducerende technieken. ‘Met dat bedrag kunnen de traditionele melkkoeien- en varkensstallen in een straal van 6,5 km vanaf het middelpunt van Deurnsche peel en Mariapeel worden voorzien van een emissiereducerende techniek’, zegt Van Kampen. Een optimale combinatie van maatregelen en middelen is overigens nog niet onderzocht.

De rijksoverheid streeft er naar in 2030 op ten minste de helft van de hectares met stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden de stikstofdepositie onder de kritische depositiewaarde te brengen. Ook de veehouderij zal een bijdrage moeten leveren aan een afname van de ammoniakemissie en stikstofdepositie. Voor een opkoopregeling van piekbelasters is door minister Schouten (LNV) inmiddels in totaal 350 miljoen euro gereserveerd.

De huidige stikstofproblematiek en de te nemen maatregelen vragen om inzicht in de effecten en effectiviteit van maatregelen. De ontwikkelde methode maakt het mogelijk de effecten en effectiviteit van mogelijke maatregelen op de stikstofdepositie op een Natura 2000-gebied gekwantificeerd en gebiedsgericht in beeld te brengen. Er zijn volgens Van Kampen voldoende gegevens beschikbaar voor het uitvoeren van zulke berekeningen die vervolgens voldoende basis bieden voor het berekenen van het effect van maatregelen op de ammoniakemissie en stikstofdepositie, alsook het bepalen van de (kosten)effectiviteit van maatregelen.

De ontwikkelde methode is daarmee tevens geschikt om te bepalen of beleidsdoelen ten aanzien van de afname van ammoniakemissie vanuit veestallen met de voorgestelde maatregelen kunnen worden behaald en hoeveel kosten daarmee zijn gemoeid.

Miljoen varkens
In het onderzoeksgebied is vergunning verleend voor het houden van 25.002 melkkoeien en 1.059.993 varkens. 22 procent van die koeien wordt in een emissiearme stal gehouden, 78 procent in een traditionele stal. De ammoniakemissie van de volwassen koeien, 0,29 miljoen kilo, komt voor 84 procent uit traditionele stallen en voor 16 procent uit emissiearme stallen. Op de varkensbedrijven in het gebied wordt 80 procent van de varkens in een emissiearme stal gehouden en 20 procent in een traditionele stal. De ammoniakemissie vanuit de varkenshouderij, 1,0 miljoen kilo, komt voor 39 procent uit emissiearme stallen en voor 61 procent uit traditionele stallen.