Zorgen over veiligheid op gemeentewegen

Het aantal ernstig verkeersgewonden is al zeven jaar aan het stijgen en ook het aantal verkeersdoden nam vorig jaar na een aanvankelijke daling toe. Op gemeentewegen vallen verreweg de meeste doden en gewonden. Met nog meer bezuinigingen bij gemeenten op komst, trekt instituut voor verkeersveiligheidsonderzoek SWOV aan de bel. ‘Er is bij gemeenten te weinig geld en kennis’, zegt directeur Peter van der Knaap.

Situatie verslechtert

Een dezer dagen maakt minister Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu) de ongevallencijfers over verkeersgewonden bekend, die door SWOV worden aangeleverd. Van der Knaap kan daar niet op vooruit lopen, maar uit zijn zorgen over de verslechterde situatie van afgelopen jaren. Het terugdringen van het aantal verkeersdoden stagneerde in 2014; in 2015 volgde een stijging. Met 621 doden had Nederland vorig jaar de hoogste stijging binnen Europa en lijkt de doelstelling voor 2020 – niet meer dan 500 doden – buiten bereik. Dat laatste geldt ook voor het aantal ernstig verkeersgewonden: meer dan 20.000 vorig jaar, terwijl dat naar maximaal 10.600 moet zijn teruggebracht binnen ruim drie jaar.

Gebrek aan kennis en geld

Dat lijkt onhaalbaar, voorspelt Van der Knaap, gezien de verwachte bezuinigingen op gemeentelijke infrastructuur en het gebrek aan kennis over en middelen voor verkeersveiligheid bij gemeenten. Juist daar vallen al jaren de meeste slachtoffers: 62 procent van de verkeersdoden in 2014. Desondanks zijn gemeentewegen de afgelopen jaar slechts een derde veiliger geworden, gemeten naar het aantal dodelijke slachtoffers. Provinciale wegen zijn de helft veiliger geworden en rijkswegen twee derde.

Bezuinigingen op wegen

Van der Knaap voorziet weinig verbetering. Onderzoeken van onder andere Centraal Planbureau en Binnenlands Bestuur laten zien dat meer bezuinigingen op het fysieke domein – waaronder wegen – worden verwacht bij gemeenten, nu zij hogere uitgaven hebben voor het sociale domein. ‘De gemeentefinanciën staan al onder druk en daarbij is een deel van het geld gereserveerd voor de taken in het sociale domein. Het CPB waarschuwt voor de gevolgen daarvan voor het fysieke domein. En zeventig procent van de ambtenaren zelf ziet bezuinigingen op infrastructuur aankomen. Tegelijkertijd zien we meer ouderen op de weg – een kwetsbare groep verkeersdeelnemers -, snellere fietsen en meer diversiteit in vervoersmiddelen en snelheden. Wij maken ons daar grote zorgen over.’

Regionale samenwerking

Ook al omdat vooral kleinere gemeenten te weinig kennis hebben over verkeersveiligheid, stelt Van der Knaap. ‘Nu het sociale domein onder een politiek vergrootglas ligt, zetten gemeenten daar meer capaciteit in.’ Grotere gemeenten hebben meer expertise in huis, stelt hij. Kleine gemeenten zouden daarbij moeten aanhaken of meer moeten samenwerken. Van der Knaap kent wel voorbeelden van regionale samenwerking en provinciale coördinatie. ‘Zo is Amsterdam een inspirator voor diverse gemeenten om het beleid meer op risicofactoren te richten.’

30-kilometergebied de norm

Een ander probleem is de sobere, en daardoor weinig effectieve inrichting van 30-kilometergebieden: te weinig drempels, klinkers en optische vernauwing. En bijna de helft van de 50-kilometer/u-wegen heeft geen vrijliggend fietspad. Wat SWOV betreft moet binnen de bebouwde kom 30 kilometer/u de norm worden en 50 kilometer/u de uitzondering. ‘Maar maatschappelijk zijn we er nog niet aan toe om die norm om te draaien, helaas. OV-bereikbaarheid is heel belangrijk en dus mag de bus nog steeds 50 kilometer per uur in de winkelstraat.’ Betere 30-kilometer/u-zones en veilige corridors waar 50 mag worden gereden, zijn volgens Van der Knaap voorlopig de oplossing.