Wethouder mag wonen in beschermde natuur

De Nieuwkoopse wethouder Guus Elkhuizen laat voor zichzelf een woning optrekken in beschermd natuurgebied. De ten onrechte niet over de plannen ingelichte provincie Zuid-Holland was not amused, maar gaat toch akkoord.

Motto van Ghandi

‘One can measure the greatness and the moral progress of a nation by looking at how it treats nature and its animals.’ Dit motto van Mahatma Ghandi gaf de Nieuwkoopse wethouder Guus Elkhuizen (ruimtelijke ordening, Samen Beter Nieuwkoop) in 2015 mee aan een rapport waarin de onderbouwing van de door hem geplande nieuwbouwwoning uiteen werd gezet. Enige onderbouwing was ook nodig. Zijn huis zou worden gebouwd in het kwetsbare natuurgebied De Haeck, deel uitmakend van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Aanzienlijk verruimd
Elkhuizen en zijn vrouw waren voor die tijd eigenaar van een woonboot in het gebied, die aan het eind van zijn levensduur raakte. Daarop vroeg Elkhuizen al in 2008 – hij was toen nog raadslid - aan de gemeente om de bestemming woonschepen te veranderen in een reguliere woonbestemming. Dat lukte in 2015 toen de gemeente Nieuwkoop (met Elkhuizen inmiddels als wethouder) het bestemmingsplan van haar gehele buitengebied in procedure bracht. In dat plan waren de bouwmogelijkheden in dit Natura2000-gebied aanzienlijk verruimd. Een perceel van drieduizend vierkante meter natuur kreeg een woonbestemming. Elkhuizen kon zijn woning aan de wal gaan bouwen.

Tip van buiten
Mocht de gemeente Nieuwkoop dat zomaar doen? Nee. In Zuid-Holland geldt de werkafspraak dat gemeenten de provincie op de hoogte stellen van ruimtelijke ontwikkelingen in natuurgebied. Dit verzuimde Nieuwkoop. Daarom werd de provincie pas na een tip van buiten van het gewijzigde bestemmingsplan op de hoogte gebracht en kon zij geen zienswijze meer indienen. Zo stond zij bij Elkhuizens woning in het natuurgebied voor een voldongen feit. 

Meer aansluiting bij woonwensen
In de ruimtelijke onderbouwing van zijn woning verwijst Elkhuizen naar de nationale Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) die in 2012 van kracht werd. ‘Sommige verantwoordelijkheden zijn gedelegeerd naar provincie of gemeente, of zijn helemaal gevrijwaard van beleidsbemoeienis. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor maatwerk waarbij gemeentes beter kunnen aansluiten bij de (woon)wensen van mensen.’

‘Kleinschalige ontwikkeling’
Dat zijn woning natuurgebied aantast, wordt in het rapport ontkend. Een deel van het gebied gaat over in de handen van Natuurmonumenten. En daarnaast: ‘Het vervangen van een woonboot voor een woning kan gekarakteriseerd worden als een kleinschalige ontwikkeling. Deze ontwikkeling leidt niet tot een aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden en kan gepaard gaan met een versterking per saldo van de EHS. Hiermee is de ontwikkeling niet strijdig met het Barro of met de provinciale verordening die hieruit voortvloeit.’

Brief op poten

Daar dacht de provincie Zuid-Holland anders over. Die stuurde de gemeente Nieuwkoop eerder dit jaar een brief op poten waarin werd gedreigd met verscherpt toezicht op het ruimtelijk beleid van Nieuwkoop 'vanwege het ontbreken van een vertrouwensbasis voor uw gemeente'. Daarop bond Nieuwkoop enigszins in. Het voor bouw bestemde bestemmingsvlak werd met tweederde verkleind. Het grootste deel van Elkhuizens tuin houdt daardoor de functie natuurgebied.

Natuur voldoende geborgd

‘Door de aanzienlijke verkleining van het bestemmingsvlak en de toevoeging van voorwaarden voor ruimtelijke kwaliteit’, schrijft GS deze week aan de Provinciale Staten, ‘denken wij dat het plan voldoende borging biedt om te voldoen aan de landschappelijke en natuurwaarden van het gebied.’

Geprofiteerd van foute info

In het Leids Dagblad erkent Elkhuizen dat hij als eigenaar van de nieuwbouwwoning heeft geprofiteerd van foute informatie die door zijn eigen gemeente aan de provincie Zuid-Holland is verstrekt. ‘Ja, dat klopt. Honderd procent zeker.’ Maar voor die fouten kan hijzelf volgens Elkhuizen onmogelijk verantwoordelijk worden gehouden. ‘Hoe dat is gebeurd? Dat zult u echt aan de gemeentesecretaris moeten vragen.'

Nergens mee bemoeid

Maar heeft hij als wethouder ruimtelijke ordening (en natuur), verantwoordelijk voor het voorontwerp van het bestemmingsplan, in het uit slechts twee wethouders bestaande Nieuwkoopse college niet op z’n minst de schijn tegen? Elkhuizen, in het Leids Dagblad: ‘Ik heb gewoon als inwoner een verzoek ingediend. In het college, in de gemeenteraad en in de contacten met de provincie heb ik mij nergens mee bemoeid.'

Correct gehandeld
GS van Zuid-Holland nemen Elkhuizens conclusie over: ‘Volgens informatie van de gemeente is in dit dossier correct gehandeld doordat deze bestuurder niet heeft deelgenomen aan de beraadslagingen en evenmin aan de stemming heeft deelgenomen. Voorts hebben wij voor onszelf getoetst of wij ook op deze wijze met de gemeente tot overeenstemming zouden komen indien de belanghebbende geen gemeentebestuurder is. Wij zijn er van overtuigd dat onze inzet en ons oordeel over de afspraken zonder deze belanghebbende in dat geval hetzelfde zou zijn.’

Fout van bevoegd gezag

‘De wethouder heeft hier gehandeld als privé-persoon’, constateert Cornelis van der Sluis van Ten Holder Noordam Advocaten, gespecialiseerd in omgevings- en bestuursrecht. ‘Misschien heeft Elkhuizen inderdaad de schijn tegen, maar het is het bevoegd gezag dat hier een fout heeft gemaakt. Daar maakt hij in deze zaak, door zich aan de besluitvorming te onttrekken, geen deel van uit. Hooguit zou hij zich als wethouder verantwoordelijk moeten voelen voor het gebrek aan ruimtelijke kennis in zijn gemeente en de daardoor ontstane vertrouwensbreuk met de provincie. Maar dat lijkt me lang niet zwaar genoeg om zijn aftreden te verlangen.’ Vanavond spreekt de gemeenteraad van Nieuwkoop zich over de kwestie uit.