Waterschappen gaan ook grondstoffen leveren

Het leveren van energie en grondstoffen past binnen de wettelijke taken van het waterschap, concludeert de Unie van Waterschappen (UvW) na onderzoek. Dat is goed nieuws op de dag dat de waterschappen hun Green Deal Grondstoffen ondertekenden. De 23 Nederlandse waterschappen bevestigen daarmee de nieuwe koers die eerder is ingezet: van bedreigde bestuurslaag naar aanjager van innovaties en investeringen.

Tweede leven voor fosfaat en CO2  

Na hun Green Deal Energiefabrieken in 2011 ondertekende de UvW vandaag de Green Deal Grondstoffen. Ze willen het winnen van stoffen zoals fosfaat, cellulose, polymeren, alginaat en CO2 verder stimuleren. Voor deze grondstoffen zijn diverse toepassingen: fosfaat als groene meststof voor de landbouw, cellulose voor asfalt en CO2 voor tuinbouwkassen of de procesindustrie. Met de Green Deal kunnen de waterschappen demonstratieprojecten optuigen, met hulp van onder meer de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterschappen), die investeert in onderzoek naar nieuwe technieken.

Nieuw toekomstperspectief

De focus op energie- en grondstoffenwinning biedt de waterschappen nieuw toekomstperspectief. Twee jaar geleden stuurde de regering in het Regeerakkoord nog aan op opheffing, of in elk geval opschaling van de waterschappen. Die ‘structuurdiscussie’ veegde minister Schultz (Infrastructuur en Milieu) in een interview met Binnenlands Bestuur vorig jaar al van tafel. Vandaag ondertekenden haar ministerie en dat van Economische Zaken de Green Deal. De ministeries gaan belemmeringen in regelgeving wegnemen, helpen zoeken naar geld en zorgen voor een pakket met activiteiten voor het hoger onderwijs rond het thema.

Passend binnen wettelijke taken

Tegelijk met de ondertekening presenteerde de UvW een handreiking met daarin een inventarisatie van mogelijke (juridische) belemmeringen en kansrijke aanpakken, opgesteld door organisatieadviesbureau Berenschot. Belangrijkste conclusie volgens de Unie: levering van grondstoffen en energie past binnen de wettelijke taken van de waterschappen.

Afvalstatus rioolslib is een knelpunt

Er zijn nog wel wat knelpunten. Zo is het belangrijk dat de afvalstatus van groene grondstoffen uit afvalwater wordt opgeheven, legt Rafaël Lazaroms van de UvW uit. 'Rioolslib wordt nu als afval beschouwd, dat maakt het moeilijk om stoffen die we daaruit winnen te verhandelen en geeft belemmeringen bij het krijgen van vergunningen. Het is als exportproduct ook minder waard. Zo mag fosfaat, dat nu al op enkele plekken uit rioolslib wordt gewonnen, niet als milieuvriendelijke meststof in de Nederlandse landbouw worden gebruikt, omdat het niet als meststof is erkend. Het gaat noodgedwongen naar Duitsland.' Met het meststoffenbesluit komt daar per 1 januari verandering in hoopt de UvW. Voor andere grondstoffen met de Unie het gesprek met de minister nog voeren.

Zelfvoorzienend

Uit de deze week gepresenteerde Klimaatmonitor Waterschappen 2014 blijkt dat de waterschappen goed op weg zijn om de ambities te realiseren die zij zichzelf hebben gesteld op het gebied van energieproductie en - besparing. Hun doelstellingen, in 2010 vastgelegd in het Klimaatakkoord en vorig jaar in het SER Energieakkoord, gaan veel verder dan de nationale doelstellingen van het Rijk. Zo willen de waterschappen voor veertig procent zelfvoorzienend zijn door eigen duurzame energieproductie in 2020. Nu is dat al 28 procent. Sommige waterschappen leggen de lat nog hoger. Waterschap Vallei en Veluwe wil in 2025 volledig energieneutraal zijn.

Ambitieuze grootverbruikers 

Behoorlijk ambitieus; de waterschappen zijn grootverbruikers van energie, vooral voor de 340 afvalwaterzuiveringsinstallaties en ruim 3600 poldergemalen die zij in bedrijf hebben. Sinds de Green Deal Energiefabrieken uit 2011 zijn zeven van de ongeveer tachtig afvalwaterwaterzuiveringen waar biogas wordt gewonnen omgebouwd tot Energiefabrieken. De productie van biogas heeft in 2013 een record bereikt van 112 miljoen kuub biogas.