Voorzitter raadsleden: stel omgevingswet opnieuw uit
Het is niet fair om de pas net aangetreden raadsleden volgend jaar zomer op te zadelen met de invoering van de Omgevingswet. Daarom moet die wet opnieuw met een half jaar tot een jaar worden uitgesteld, vindt Bahreddine Belhaj, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Het is niet fair om de pas net aangetreden raadsleden volgend jaar zomer op te zadelen met de invoering van de Omgevingswet. Daarom moet die wet opnieuw met een half jaar tot een jaar worden uitgesteld, vindt Bahreddine Belhaj, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.
Op voorsprong
Belhaj legde de afgelopen maanden zijn oor geregeld te luister bij zijn achterban. De ict in onze gemeente is er niet klaar voor, kreeg hij van raadsleden te horen, ‘en de ambtenaren ook niet.’ Hij is enerzijds bang dat de woningbouw er nieuwe vertraging door zal oplopen, omdat het digitale stelsel dat de wet ondersteunt komende zomer onvoldoende werkt. En anderzijds dat projectontwikkelaars direct op voorsprong worden gezet, omdat het afwijkende participatieproces onder de Omgevingswet nog nauwelijks tot andere belanghebbenden is doorgedrongen.
Klagen
‘Burgers zullen terecht gaan klagen over de gevolgen en de gemeenteraad ter verantwoording roepen’, aldus Belhaj. ‘Maar de nieuwe raadsleden zitten er dan nog maar net.’ Het is volgens hem ondoenlijk om de juridische complexiteit van de Omgevingswet in een paar maanden tijd in de vingers te krijgen. Al was het maar omdat alles straks met alles verband houdt. ‘De Omgevingswet is als een rij dominostenen. Als de eerste steen omvalt, vallen ze allemaal om.’
Niet netjes
Belhaj neemt het Den Haag kwalijk dat het demissionaire kabinet geen politiek omstreden meer besluiten neemt, maar wel van de raadsleden verlangt dat die in februari 2022 – vlak voor het einde van hun raadsperiode – moeten besluiten over de invoering van de Omgevingswet. ‘Zo’n grote beslissing nemen in die laatste paar maanden – dat is niet netjes. Niet over je graf regeren, luidt niet voor niets een Nederlands spreekwoord. Ook al omdat je je opvolgers opzadelt met de gevolgen.’ Hij vindt dat de VNG op dit punt ook stelling zou moeten nemen.
Dezelfde fout
Ja, nieuw uitstel kost extra geld in verband met doorlopende softwarelicenties en bij de gemeenten die er wél klaar voor zijn, zal het op chagrijn stuiten. Dat moet dan maar, vindt Belhaj. ‘Bij de RESsen hebben we pas nog gezien, hoe het mis kan gaan. Er wordt dan achteraf door de minister geconcludeerd dat de burger er wellicht eerder bij had moeten worden betrokken. Laten we bij de invoering van de Omgevingswet niet dezelfde fout maken.’
Te weinig betrokken
Belhajs klacht komt niet uit de lucht vallen. Eerder wees Omgevingswet-expert Trees van der Schoot er in een essay in Binnenlands Bestuur al op dat ook de huidige gemeenteraden nog veel te weinig zijn voorbereid op de nieuwe werkwijze van de Omgevingswet. ‘De meeste wachten af waar het college mee komt.’
Belhaj: “Het is niet fair om de pas net aangetreden raadsleden volgend jaar zomer op te zadelen met de invoering van de Omgevingswet.” Dat klopt helemaal. Daarom zijn ambtenaren, colleges en huidige raadsleden er ook al jaren intensief mee bezig en worden in veel gemeenten veel besluiten over het nieuwe stelsel al (veel) eerder genomen. Denk bijvoorbeeld aan het adviesrecht van de raad en het aanwezen van zaken waarbij participatie verplicht is.
Wat ook helemaal klopt: “Het is volgens hem ondoenlijk om de juridische complexiteit van de Omgevingswet in een paar maanden tijd in de vingers te krijgen”. Helaas geldt dat ook voor het huidige stelsel van 26 wetten en eindeloos veel AMVB’s en regels waar de omgevingswet voor in de plaats komt. Wat fijn dat er specialisten zijn om die raadsleden te helpen hun rol als volksvertegenwoordiger, kadersteller en controleur van het college te pakken. Je kunt een prima raadslid zijn en toch geen jurist…..
Het verwijt dat ‘Den Haag’ de raden ‘dwingt’ vlak voor het einde van de raadsperiode besluiten te nemen raakt kant noch wal. De raad beslist zelf waarover ze beslist en wanneer. De vergelijking met een demissionair kabinet klopt niet. Al die colleges zijn toch gewoon missionair? Als je als coalitie besluit eerder uitgeregeerd te zijn dan 16 maart 2022 is dat een eigen politieke keuze, daar heeft Den Haag niets mee te maken.
Het gevoel dat de omgevingswet groot en complex is, en lastig vast te houden voor raadsleden herken ik. De oplossing is echter niet nog meer uitstel maar gewoon beginnen. Nieuw uitstel is voor de gemeenten die wel op tijd hun huiswerk doen een straf, en diegenen die pas in actie komen als het bijna te laat is zullen bij nieuw uitstel opnieuw –al is het maar voor even- hun aandacht laten verslappen tot de volgende deadline wel erg dichtbij komt.