VNG: landelijk model ja/ja-sticker ondoenlijk

Volgens de VNG is een landelijk model voor de ja-jasticker ‘ondoenlijk’ vanwege het diverse afvalbeleid van gemeenten. Onlangs ageerde de Nederlandse Nieuwsblad Pers (NNP), belangenvereniging van bijna 400 regionale en lokale huis-aan-huiskranten, in een brandbrief aan de VNG en minister Slob tegen de bredere invoering in gemeenten van de ja/ja-sticker: ‘Ondoordacht gemeentelijk milieubeleid is de doodsteek voor de onafhankelijke lokale journalistiek.’

Q&A in voorbereiding
De NNP wilde een landelijk gedragen afspraak maken met de VNG en minister Slob om gemeentelijke willekeur te voorkomen, maar de VNG laat nu weten dat het vanwege 'het diverse afvalbeleid per gemeente', soms ook verschillende systemen in één gemeente, ondoenlijk is om een landelijk model te maken. Wel heeft de vereniging een Q&A in voorbereiding, zodat gemeenten hierin ‘een weloverwogen keuze’ kunnen maken. Deze wordt nog juridisch gecheckt. 

Rechtszaak verloren
Samen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) maakt de NNP zich grote zorgen over de toename aan gemeenten die de ja/ja-sticker willen invoeren. De gemeente Amsterdam heeft de sticker al in januari 2018 ingevoerd om ongewenste reclame tegen te gaan. Wie de sticker niet op zijn brievenbus heeft, mag geen ongeadresseerd reclamedrukwerk meer ontvangen. Zo wil de gemeente papierverspilling tegengaan en jaarlijks 1,8 miljoen kilo papier besparen. De reclamebranche verloor in september vorig jaar een hoger beroep tegen de invoering bij het gerechtshof. Wethouder Marieke van Doorninck (duurzaamheid) verwachtte toen dat de uitspraak andere gemeenten zou aanmoedigen om snel het Amsterdamse voorbeeld te gaan volgen.

'Utrecht bant hah-bladen als enige'
Rotterdam, Utrecht, Tilburg en Haarlem namen het beleid inderdaad over met als gevolg dat soms ook bezorgers van huis-aan-huisbladen huishoudens zonder ja/ja-sticker overslaan. Afgelopen zomer ging de Utrechtse gemeenteraad nog een stapje verder dan Amsterdam door vast te leggen dat er geen uitzondering komt voor huis-aan-huisbladen. In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn afspraken gemaakt over het journalistieke gehalte van een huis-aan-huisblad. Enkel als iemand een nee/nee-sticker heeft, wordt die niet bezorgd. De Partij voor de Dieren, ook initiatiefnemer van het Amsterdamse beleid, hoopt dat alle gemeenten in Nederland de Utrechtse lijn overnemen. Zover de VNG weet is Utrecht nu de enige gemeente die het huis-aan-huisblad binnen de ja/ja-sticker heeft. 

'Print en online blijven allebei bestaan'
De NNP is bang dat andere gemeenten inderdaad het Utrechtse beleid overnemen: geen sticker is dan ook geen huis-aan-huisblad. De vereniging luidde de noodklok en riep minister Slob op in te grijpen. ‘In Utrecht bepaalt niet langer de burger zelf, maar de politiek wat door de brievenbus gaat', aldus de NNP. 'Als dit ondoordacht beleid navolging krijgt, is het einde verhaal voor onafhankelijke huis-aan-huis journalistiek.’ Algemeen secretaris Thomas Bruning van de NVJ noemde het de wereld op zijn kop. ‘In plaats van de lokale nieuwsvoorziening te beperken, zouden gemeenten lokale media juist moeten helpen’, vindt hij. ‘Er wordt te makkelijk gedacht dat je print wel even kunt vervangen door online, maar dat is een misvatting: online en print blijven allebei bestaan, náást elkaar.’

Doodsteek
Volgens NNP-voorzitter Roy Keller hebben de hah-kranten niet alleen een lokale waakhondfunctie, maar ook een belangrijke maatschappelijke functie, want mensen communiceren erin over allerlei lokale activiteiten. Huis-aan-huisbladen liggen ook al onder vuur, omdat grote techbedrijven, zoals Google en Facebook, ‘vrijwel een monopolie op de Nederlandse reclamemarkt hebben veroverd’. Ook stijgen de distributiekosten dit jaar en heeft het vervallen van de gemeentelijke publicatieplicht in huis-aan-huisbladen een gat in de inkomsten geslagen. De verenigingen vrezen dat een beperking van de bezorging de doodsteek zal zijn, duizenden banen zal kosten en de resterende reclameomzet van 450 miljoen euro per jaar naar de techbedrijven zal gaan.

Advies expertcommissie
De VNG laat weten dat er nog geen gesprek is geweest. Een dezer weken komt de expertcommissie lokale journalistiek met een advies dat in principe losstaat van de discussie rond de ja/ja-sticker. 'Hun advies is veel breder, maar het is natuurlijk goed mogelijk dat zij de ja/ja-sticker wel meenemen in hun advies’, aldus een woordvoerder.