Vinkenbuurt wijst alvast de weg in energietransitie

Zoveel mogelijk samen met de inwoners werkt Ommen aan de Transitievisie Warmte. Dat betekent het stimuleren van initiatieven van onderop en het vergroten van draagvlak. Maar hoe doe je dat, in coronatijd?

Daken

De circa vierhonderd inwoners van het Ommense buurtschap Vinkenbuurt willen graag hun steentje bijdragen aan de -energietransitie. Maar in Vinkenbuurt staan vooral vrijstaande boerderijen en die zijn niet altijd geschikt voor zonnepanelen op het eigen dak. Sommige zijn monumentaal, andere hebben een rieten dak en meer dan eens staan op het erf hoge, schaduwrijke bomen. Samen met een aantal buurtgenoten vond Ad Lagas¸ voorzitter van Plaatselijk Belang Vinkenbuurt, een oplossing: op de grote stal van veehouder Van Spijker passen 2.200 zonnepanelen, genoeg om tweehonderd huishoudens van stroom te voorzien. In de coöperatie Vinkenbuurt Stroomt kunnen ¬¬inwoners van het buurtschap en daarbuiten deelnemen aan de koop van panelen, met dezelfde (belasting)voordelen als zonne¬panelen op het eigen dak. Met succes: het maximaal aantal deelnemers is bijna bereikt. Na het leggen van het eerste paneel denkt Lagas dat de coöperatie vanaf december stroom kan leveren. Nu de overgang op duurzame stroom is gelukt, verwacht Lagas dat het ook mogelijk moet zijn om de volgende stap te zetten: de overgang naar duurzame warmte. ‘We denken nu na over een collectieve aanpak van woningisolatie.’

Oplossingen
De aanpak van Vinkenbuurt Stroomt is wat overheden graag zien in de energietransitie: burgers die samen oplossingen bedenken, initiatief nemen en deelnemen in duurzame projecten, die de gemeente vervolgens kan faciliteren. Want een scenario waarin ambtenaren langs de deur gaan of een folder rondsturen om de inwoners te vertellen op welke manier ze straks hun huis moeten verwarmen zien gemeenten niet zitten. Dat is funest voor het draagvlak onder de bevolking.

Draagvlak
Ook voor wethouder Bart Jaspers Faijer (duurzaamheid, ChristenUnie) en gemeentelijk adviseur duurzaamheid Jan Webbink staat het draagvlak voor de maatregelen centraal. Het RES-proces, dat vooral gaat over de regionale aanpak van de overgang naar duurzame stroom, zou je los kunnen zien van de warmtetransitie, waarbij woningen uiteindelijk allemaal van het gas af moeten. De gemeente speelt een hoofdrol in beide dossiers, maar Ommen ziet dat als twee onderdelen van hetzelfde proces. ‘In onze communicatie over het RES-proces leggen we al heel duidelijk de verbinding met de omgevingsvisie,’ zegt Webbink. ‘Met de Transitievisie Warmte zijn we natuurlijk nog niet zolang bezig, maar daarvoor kiezen we wel hetzelfde proces: beginnen met ¬informeren en het stimuleren van initiatieven. Eerst moet je draagvlak krijgen, en dat komt van onderop.’

Spaak

Binnenlands Bestuur volgt de ontwikkeling van de Transitievisie Warmte in ¬Ommen in een reeks verhalen. In het voorjaar, net voor de coronacrisis, werden de eerste stappen gezet in het informeren van inwoners en bedrijfsleven van de Overijsselse gemeente. Door het houden van voorlichtingsavonden en het spelen van een Energy Game met inwoners, bedrijven en scholieren probeerde de gemeente het draagvlak onder de bevolking te vergroten. Dit jaar werd het aantal bijeenkomsten fors opgevoerd. Webbink: ‘Maar corona heeft een flinke spaak in het wiel gestoken. In de lente hebben we veel bijeenkomsten uitgesteld naar het najaar. Maar helaas, die hebben we net ook weer moeten afblazen. We gaan wel op zoek naar een online alternatieven, zoals webinars. De animo daarvoor is onder de Ommenaren groot, hebben we -gemerkt. Maar het is niet echt wat we voor ogen hebben. Fysieke bijeenkomsten zijn beter. Daar voer je vaak het échte gesprek. Met een onlinebijeenkomst loopt je het risico te veel te zenden. En we willen als gemeente juist informatie ophalen.’

Transitievisie
Gemeenten moeten eind 2021 hun Transitievisie Warmte klaar hebben, dus heel veel uitstel is niet wenselijk. Dan moeten ze ongeveer in kaart hebben welke oplossingen voor alternatieve warmte haalbaar zijn, en hoe de planning van de warmtetransitie eruit moet gaan zien. Liefst voor die tijd moeten gemeenten de inwoners informeren, inventariseren welke initiatieven er zijn en hoe partijen als woningcorporaties, netbeheerders en bedrijven gaan verduurzamen. Gemeenten willen ook duidelijk hebben waar de ‘meekoppelkansen’ liggen: de mogelijkheden om bijvoorbeeld de aanleg van energie-infrastructuur te combineren met andere werkzaamheden zoals weg- en rioolonderhoud.

Hulp
Reden voor Jaspers Faijer en Webbink om alle zeilen bij te zetten. Jaspers Faijer: ‘We doen het in Ommen gelukkig niet met zijn tweeën. We hebben altijd gezegd: als we hulp nodig hebben, dan huren we die in.’ Webbink: ‘Dat is overigens ook gebeurd. We hebben twee nieuwe mensen in dienst genomen die zich specifiek gaan richten op het maken van de Transitievisie Warmte en op de informatie en communicatie over de Transitievisie.’ Bovendien wordt de datum waarop de Transitievisie klaar moet zijn niet zo’n harde grens als de RES. Jaspers Faijer: ‘Het gaat om een eerste transitievisie. Het is geen definitief document waarin we alles vastleggen voor de toekomst. Het is geen vormvast document, zoals de RES, waarin we aangeven hoeveel energie we gaan opwekken. Dat bod zit niet in de Warmtevisie.’

Lees het hele verhaal over aardgasloze wijken deze week in BB20 (inlog). 

Meer weten? Zie ons online congres: www.driedagenaardgasvrij.nl