Verduurzaming overheidskantoren moet sneller

Kantoren van overheden moeten net als alle andere kantoren per 1 januari 2023 voldoen aan de energielabel-C verplichting. Een aantal overheden neemt daar een voortrekkersrol in. ‘Maar ik herken ook het beeld dat dat niet over de volle breedte plaatsvindt’, schrijft demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken in antwoord op Kamervragen van GroenLinks.

Helft kantoren geen juist energielabel
Aanleiding voor de vragen van GroenLinks-Kamerleden Laura Bromet en Tom van der Lee is een recent uitgebracht onderzoek van vastgoedadviseur Colliers. Daaruit blijkt dat de helft van de Nederlandse kantoren nog niet aan het juiste energielabel voldoet, terwijl dit per 1 januari 2023 wel het geval dient te zijn, anders dreigt sluiting. Uit het onderzoek bleek ook dat Utrecht momenteel de meest duurzame kantoorstad is. Ook Nieuwegein, Amsterdam, Haarlemmermeer en Rotterdam doen het goed. Ongeveer twee derde van de kantoorruimte aldaar voldoet aan de komende verplichting.

Middelgrote steden
Minder goed met de verduurzaming gaat het in middelgrote steden, constateert Colliers. Die steden hebben vaak last van concurrentie van de grotere steden bij het aantrekken van bedrijven met een hogere leegstand als gevolg. Daardoor komt er vaak te weinig geld binnen bij vastgoedeigenaren om te investeren in verduurzaming. Hengelo bungelt onderaan met slechts 29 procent van de kantoren die aan energielabel C voldoet. Hierbij speelt het oude stadskantoor een grote rol. Maar ook steden als Venlo en Assen doen het niet goed, met slechts 34 procent voldoende verduurzaamde kantoren. De top 5 wordt gecompleteerd met Woerden en Rijswijk, beiden 38 procent.

Veel gemeentehuizen nog niet klaar
Toch liggen veel verduurzamingskansen in de 25 grootste kantorensteden van het land, waar al veel moderne kantoren met een goed energielabel staan, aldus de vastgoedadviseur, omdat het direct om grote oppervlakten gaat. ‘De overheid neemt nog geen duidelijke voortrekkersrol, terwijl dit wel bij haar profiel past’, stelde Jeroen Bloemers van Colliers eerder in het AD. Slechts de helft van het kantooroppervlak voor ambtenaren heeft energielabel C of beter en van de gemeentehuizen is 40 procent nog niet klaar voor 1 januari 2023. Bij gebouwen van de rijksoverheid zou het gaan om een derde. Ministeries in Den Haag zitten in moderne gebouwen met goede labels, maar vooral kleinere overheidslagen, zoals de politie en de brandweer, zitten in gebouwen met een slecht energielabel.

Minister bevestigt cijfers
Demissionair minister Ollongren laat desgevraagd weten dat de cijfers van Colliers niet erg afwijken van de monitoring van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) vorige maand. Daaruit blijkt dat 45 procent van de kantoren voldoet, 42 procent nog geen label en 13 procent een D-G-label heeft. Daarbij tekent zij aan dat voor beide onderzoeken geldt dat ‘uit registraties niet met 100 procent zekerheid is vast te stellen of op een bepaald adres een kantoor gevestigd is’. Uit onderzoek van EIB naar kantoren zonder label blijkt verder dat naar verwachting 30 procent zal voldoen aan de aanstaande labelplicht, ‘mits zij tijdig hun energielabel registreren’.

Brief
Naast financiële ondersteuning aan kantooreigenaren voor de verduurzaming van hun panden biedt de demissionair minister ook informatie over de beschikbare ondersteunende instrumenten. De VNG informeert het maatschappelijk vastgoed. Omdat nog niet iedere kantooreigenaar op de hoogte is van de label C-verplichting zijn op 2 juli j.l. alle vermoedelijke kantooradressen die nog niet aan de label-C verplichting voldoen aangeschreven en geïnformeerd over de verplichting en welke stappen zij kunnen nemen om hieraan te voldoen.

Toezicht en handhaving
De mailing is gecoördineerd met de omgevingsdiensten en de VNG die in juli ook een ledenbrief heeft verstuurd met de oproep actie te ondernemen ten aanzien van toezicht op en handhaving van de label-C verplichting. Gemeenten ontvangen via het Gemeentefonds een vergoeding voor handhavingslasten. Een aantal omgevingsdiensten die door een gemeente gemandateerd zijn voor toezicht en handhaving, gaat na de zomer kantooreigenaren die nog niet aan de verplichting voldoen aanschrijven om hen te wijzen op mogelijke vervolgstappen en sancties in 2023.

Sancties aan gemeente
Voor handhaving van de energiebesparingseisen rondom kantoorgebouwen in 2023 en in te zetten sancties wijst Ollongren naar de gemeenten, die in deze het bevoegd gezag zijn en uiteindelijk ook bepaalt welke sanctie passend is. ‘Er vindt afstemming plaats met vertegenwoordigers van het bevoegd gezag en tussen bevoegde gezagen onderling. Daar ondersteun ik hen bij, bijvoorbeeld met het opstellen van een landelijk handhavingsprotocol, om zorg te dragen voor een uniforme inzet van sanctiemiddelen.’

Snel extra stappen zetten
Ollongren ziet dat een aantal overheden een voortrekkersrol neemt in verduurzaming van kantoren, ‘maar ik herken ook het beeld dat dat niet over de volle breedte plaatsvindt’. ‘Alhoewel ik niet alle cijfers van Colliers kan bevestigen (40 procent van de gemeentehuizen en ongeveer 60 procent van de kantoren van brandweer en politie voldoen nog niet aan de label-C verplichting) lijken deze aannemelijk en gaat er het signaal van uit dat overheden snel extra stappen moeten gaan zetten.’

Routekaarten
De rijksoverheid streeft een voorbeeldrol na, verzekert de demissionair minister. Kantoren worden standaard op onderhoudsmomenten naar label C gebracht. ‘Bij renovatie worden kantoorgebouwen direct naar label A+ of beter verduurzaamd.’ In 2023 is label B het gemiddelde van de rijkskantoren, kondigt ze aan, waarmee het Rijksvastgoedbedrijf invulling geeft aan de ‘portefeuilleaanpak’. Over die aanpak wordt de Tweede Kamer later nader geïnformeerd. Voor gemeentelijk vastgoed, waaronder de brandweer, en voor de politie, zijn naar de afspraak in het Klimaatakkoord ‘sectorale routekaarten’ opgesteld. ‘De sectorale routekaarten worden verfijnd in portefeuille routekaarten. Ik faciliteer betrokken partijen hierbij zoveel mogelijk.’