Veel energie te besparen bij gemeenten door gedrag
Gemeenten en andere overheden kunnen in hun eigen gebouwen flink energie besparen door op tijd het licht uit te doen en installaties beter te bedienen. Dat stelt het kennisplatform Duurzame Bedrijfsvoering Overheden na analyse van het energieverbruik in diverse gebouwen van gemeenten, provincies, waterschappen en rijk.
Gemeenten en andere overheden kunnen in hun eigen gebouwen flink energie besparen door op tijd het licht uit te doen en installaties beter te bedienen. Dat stelt het kennisplatform Duurzame Bedrijfsvoering Overheden na analyse van het energieverbruik in diverse gebouwen van gemeenten, provincies, waterschappen en rijk.
Gedrag meer van invloed dan techniek
De verwachting was dat grote kantoren efficiënter in energieverbruik zijn dan kleine kantoren, en ook dat duurzame kantoorpanden (met A-label en WKO-installatie) zuiniger zijn. ‘Maar dat zien we allemaal niet terug in de verbruikscijfers’, zegt Isja Dominicus van stichting Stimular, die de benchmark overheidskantoren en uitvoert en het kennisplatform heeft opgezet. Het gedrag van medewerkers en de bediening van klimaat- en energieinstallaties lijkt van veel groter invloed op het energieverbruik dan de techniek die in de gebouwen is verwerkt, concludeert Stimular.
Kleine kantoren verbruiken minder
Dominicus bekeek de energierekening van vijftig overheidsgebouwen (34 gemeenten, 3 omgevingsdiensten, 2 provincies en 11 van de rijksoverheid) en zette het verbruikscijfer af tegen het vloeroppervlak. De aanname die algemeen in de kantorenbouw geldt, is dat grote gebouwen energiezuiniger zijn dan kleine, licht Stimular toe. Omdat ze installaties efficiënter kunnen inregelen en een relatief klein dakoppervlak hebben; vaak de grootste verliespost van warmte. Het beeld van de benchmark toont echter een grote spreiding, waarbij gemiddeld genomen kleine kantoren een lager energieverbruik hebben dan grote kantoren.
WKO niet altijd zuinig
Gebouwen met warmte-koudeopslag (WKO) scoren beter: het energieverbruik is duidelijk lager. Tegelijk zijn er ook veel, vooral kleine, kantoren die nog beter presteren zonder de inzet van WKO, ziet Stimular. Een kantoor zonder WKO kan dus ook heel zuinig zijn. En dat niet alle kantoren met WKO zuinig zijn, duidt erop dat er nog veel besparingskansen liggen.
Energielabel zegt niet alles
Zelfs een goed energielabel (A of B) zegt weinig over het energieverbruik, blijkt uit de analyse. Zo verbruikten gebouwen met een label E of F minder energie per arbeidsplaats (fte) dan sommige gebouwen met label A. Harde conclusies kan Stimular hierover niet trekken, omdat slechts acht gebouwen konden worden vergeleken. De andere 42 overheidskantoren uit de benckmark bleek het energielabel niet bekend. ‘Ook een bijzondere constatering, gezien de verplichting om het energielabel voor overheidsgebouwen zichtbaar te maken’, stelt Dominicus vast.
Good housekeeping
Volgens Dominicus laten de analyses zien dat gebouwbeheerders vooral focussen op techniek, maar good housekeeping vergeten. Dat gaat vooral over het inregelen van installaties en het gebruik ervan. Zo is bekend dat het tijd kost om WKO-installaties goed in te regelen, het energieverbruik kan in de eerste periode zelfs groter zijn. Maar good housekeeping gaat ook over gedrag van de medewerkers in het pand: laten zij licht onnodig branden, zetten ze ramen open en de kachel een graadje hoger? Stimular heeft tips voor energiebesparing in overheidsgebouwen op een rij gezet.
De conclusies uit mijn onderzoeksfase waarin ik 149 gebouwen uit het Bossche maatschappelijke vastgoed heb onderzocht kwamen overeen met dit artikel. Er valt namelijk nog ongekend veel te besparen door gebruikersgedrag te beïnvloeden en gebouwinstallaties zichzelf automatisch te laten reguleren of basis van ‘crowd-data’.
Als afstuderend Business Innovator, op Advanced Business Creation, Avans Hogeschool was het zaak om een concept te ontwikkelen als praktisch antwoord op deze probleemvraag.
Dit concept is een concrete oplossing geworden waarmee in zowel nieuwe als bestaande gebouwen flink energie bespaard kan worden zonder al te dure investeringen in gebouw techniek (zonder technische aanpassingen om de prestatie van het gebouw label te verhogen). IKZIT – Indoor Klimaat Zone Informatie Technologie, waarmee je een gebouw ‘smart’ maakt. Zodat hij op basis van gebruikersinformatie zijn gebouwinstallaties door algoritmes automatisch kan regelen en in- uitschakelen. Door flexwerken in een gebouw alleen wanneer en waar nodig, verspillen we zo min mogelijk energie aan lege en onderbezette ruimtes. Daarnaast worden gebruikers zelf door automatische feedback van het gebouw gemotiveerd om duurzame en energiebewuste keuzes te maken.
Deze innovatieopdracht is finalist en 2e Prijs winnaar geworden op de GasTerra Energizer Award 2015.
Met deze scriptieprijs op zak zijn we begonnen om doormiddel van open innovatie, partners te vinden waarmee we zulke systemen realiteit kunnen maken.
Voorproefje check deze Youtube animatie: https://youtu.be/MP_Crm_hWqA
Met vriendelijke groet,
Ludo Stanziani