Uitstel Omgevingswet biedt gemeenten kansen

De Omgevingswet werd deze zomer voor de tweede keer opgeschort. Een nieuwe invoeringsdatum dient zich nog niet aan. Hoe kunnen gemeenten de extra tijd die ze  in de schoot geworpen hebben gekregen het beste benutten?

Experimenteren

‘Blijf doorgaan’, zegt programmamanager invoering Omgevingswet Kristel Lammers. ‘De Crisis- en Herstelwet biedt genoeg mogelijkheden om met de nieuwe horizontale werkwijze te experimenteren. Niet alleen ten opzichte van burgers en bedrijven, maar ook intern. Laat juristen, planologen en ict’ers samen bij vergaderingen aanschuiven. Zoek op waar het schuurt.’

Ingewikkeld proces
‘Ga je hele stelsel van vergunningen en verordeningen langs en bedenk welke je zou kunnen onderbrengen in algemene regels en welke niet’, zegt Lelystads wethouder Jop Fackeldey. ‘Dat is een ingewikkeld proces, soms ook politiek gevoelig. Betrek daar dus ook meteen de nieuwe gemeenteraadsleden bij, die volgend voorjaar zullen aantreden.’

Scherper zicht
Co Verdaas van adviesbureau Over Morgen wil nog een stap verder gaan. ‘Bijna iedereen benadert de transformatie vanuit de gedachte: wat heb ik nu en wat moet er dus anders’, zegt hij. ‘Ik zou liever vanuit het nieuwe stelsel proberen te doordenken hoe je als decentrale overheid idealiter zou kunnen gaan werken. Dan krijg je scherper zicht op wat je voortaan niet meer hoeft te doen. Anders blijft de Omgevingswet voor de gemeentelijke organisatie alleen maar iets wat erbij komt. En wat ook nog eens heel ingewikkeld is en aan alles raakt. Dan raken mensen snel het overzicht kwijt.’

Partnerschap
Het valt Verdaas op dat veel gemeenten het cyclische werken dat de Omgevingswet met zich meebrengt nog onvoldoende hebben doordacht. ‘De energietransitie dwing je als overheid niet af. Die zal moeten komen van burgers die zich verenigen, corporaties, bedrijven. Je komt als ambtenaar of bestuurder veel meer in een partnerschap waar het draait om de vraag: wat hebt u van ons nodig? Er komen innovaties en initiatieven die je als overheid niet kunt voorzien. Hoe ga je die faciliteren en reguleren? Dat is een continue cyclus. Dat proces goed doordenken, dat krijgt nog te weinig aandacht.’

Geen hogere wiskunde

Hoeveel tijd heeft een dergelijke gemeente nog om zich tijdig te prepareren? Schultz’ belofte om ’later deze zomer’ met een nieuwe invoeringsdatum te komen heeft ze niet kunnen nakomen. Dat wordt vermoedelijk iets voor haar opvolger. Voor Fackeldey is de nieuwe invoeringsdatum naar eigen zeggen ‘geen hogere wiskunde’. ‘De oude datum zat midden in een begrotingsjaar. Omdat de Omgevingswet een andere financiële methodiek met zich meebrengt, was dat al nooit handig. Een halfjaartje uitstel lijkt me te weinig. Dan moet je die datum later wellicht wéér gaan verschuiven. Dus ik zet mijn geld op 1 januari 2021.’

Dodelijk
Voor Zoetermeers wethouder Marc Rosier maakt de nieuwe invoeringsdatum weinig uit, als die deze keer maar definitief is. Rosier: ‘De invoering is nu al twee keer uitgesteld. Nóg een keer uitstel, dat zou dodelijk zijn. Laat het nieuwe kabinet samen met het ministerie van Infrastructuur & Milieu nog eens de volgtijdelijkheid van alle voorbereidingen onder de loep nemen en dan echt met een keiharde nieuwe datum komen.’

Lees het hele verhaal over het uitstel van de Omgevingswet deze week in BB18 (inlog).