Titel Duurzame Gemeente nog nergens op zijn plaats

Geen enkele gemeente kan zich met recht duurzaam noemen. Dat stellen de opstellers van de Gemeentelijke Duurzaamheidsindex (GDI) bij de presentatie van hun index voor 2016. Als aan de scores op 24 indicatoren dan toch een ranglijst moet worden gekoppeld, staat Nunspeet bovenaan en doen veel grote steden het slecht.

Koplopers

Nunspeet en andere koplopers, zoals Rozendaal, Staphorst, Zeewolde en Putten, scoren op veel punten goed, maar ook daar is nog een wereld te winnen, zegt Geurt van de Kerk van de Stichting Duurzame Samanleving, die sinds 2008 de GDI uitbrengt. De index geeft voor elke gemeente scores aan op 24 onderdelen die bijdragen aan economische, ecologische en sociale duurzaamheid.

Terugval economische scores

De dimensie economie heeft van die drie de slechtse  scores en vertoont een terugval sinds 2008. Dat vooral wordt veroorzaakt door stijgende (jeugd-)werloosheid en toenemend aantal minima en uitkeringen, zegt Van de Kerk. Gemeenten kunnen dat wel degelijk beïnvloeden door actieve begeleiding van werkzoekenden en bedrijven  en door een goed vestigingsklimaat. Ook de eigen financiële positie is van invloed; ‘Het moet allemaal wel betaald kunnen worden.’

Totaal iets vooruit

Ondanks de achteruitgang in economische duurzaamheid, is de totale gemiddelde duurzaamheid sinds 2008 iets vooruit gegaan. Gemeenten hebben veel vooruitgang geboekt op milieu- en energiegebied, stelt Van de Kerk vast. Ook sociale duurzaamheid is licht gestegen, hoewel de grootste steden moeite om sociale problemen het hoofd te bieden.

Luchtkwaliteit en onderwijs

De vooruitgang is vooral te zien bij Onderwijs (minder voortijdig schoolverlaters), Vervoerswijze (we pakken wat minder vaak de auto), Lucht (afgezien van hardnekkige slechte plekken, is de luchtkwaliteit in het algemeen verbeterd) en Veiligheid (minder geregistreerde misdrijven). De opwekking van hernieuwbare energie is met bijna 30 procent gestegen, het energiegebruik van de woningen en publieke gebouwen is met 12 procent gedaald en we produceren minder huishoudelijk afval.

Cijfers verzamelen

Wel valt er nog winst te behalen bij het verzamelen van cijfers, zegt Van de Kerk, die voor het samenstellen van de index afhankelijk is van openbare data over de indicatoren. Eerdere kritiek, dat in de index soms verouderde cijfers zaten, is voor een belanrijk deel opgelost. ‘Cijfers over onderwijs zijn bijvoorbeeld zeer actueel. Maar voor afval beschikken we nu pas over de cijfers van 2014. Ik begrijp niet waarom het twee jaar moet duren voordat de cijfers naar buiten komen.’

Met recht duurzaam

Van de Kerk vindt dat nog geen enkele gemeente zo’n hoge score heeft dat die zich met recht duurzaam mag noemen. Daarvoor hebben de gemeenten over de breedte van alle drie de dimensies nog te veel verbeterpunten. Er is vooral aandacht nodig voor de onderdelen Minima, Sociale zekerheid, Burgerparticipatie, Werkloosheid en Jeugdwerkloosheid. Op die indicatoren scoren verreweg de meeste gemeenten in 2016 lager dan in 2008.

Hoop

Toch is Van de Kerk optimistisch. ‘Je kunt ook zeggen dat gemeenten, ondanks de terugval op het terrein van economie, kans hebben gezien om – gemiddeld genomen – een achteruitgang in duurzaamheid te voorkomen. Inwoners, bedrijven en een veelheid aan organisaties zetten zich in sterk toenemende mate in voor de ontwikkeling naar een duurzame samenleving. Dat geeft hoop.’