The dark side of the sun

Schitterend zijn ze, de vele gemeentelijke ambities op het gebied van zonne-energie. Vele gemeentehuizen, zwembaden en sporthallen krijgen een blauw gekleurd zonnedak. Ook op steeds meer particuliere huizen of woningbouwblokken verschijnen de zonnedaken, onder auspiciën van de vereniging van eigenaren, de woningcorporatie of een speciale energiecoöperatie uit de buurt.

Ongeschikt
Veel daken kunnen echter geen zonnestroom leveren. Volgens een schatting van Solar Greenpoint is zelfs 70 procent van de daken in de Randstad ongeschikt om zonnepanelen op aan te brengen. Niet zozeer omdat het dak in de schaduw van bomen valt, maar omdat gebouwen in grote steden vaak in de schaduw staan van een ander gebouw. Er zijn ook veel appartementencomplexen waar liftschachten en afzuiginstallaties hun plaats op het dak opeisen, of monumentale panden waarbij welstandseisen een stokje steken voor de aanleg van zonnepanelen.

Zonneweiland
Solar Greenpoint probeert overal in Nederland zonneprojecten op te tuigen op geschikte, ongebruikte daken van fabrieken, scholen en sporthallen in stedelijk gebied, in verloren hoekjes in weilanden, sportterreinen, bedrijfsterreinen, stortplaatsen of in de buurt van snelwegen. De organisatie spreekt van een tiental collectieve zonnestroomparken, zonneweiden, zonnecentrales en zonne-eilanden.

De Gruyterfabriek
Eén ervan is het dak van de oude De Gruyterfabriek in Den Bosch. Die levert het oppervlak voor zonnestroom voor een nieuwbouwproject in het vijf kilometer zuidelijker gelegen plan Stadshouderspark in Vught.  Het is wel een ander postcodegebied. Op grond van de bouwregelgeving in de Omgevingsvergunning is het echter mogelijk om binnen een straal van tien kilometer van het bouwproject in een collectieve energieopwekking te voorzien volgens de zogeheten energieprestatiemaatregelen op gebiedsniveau (EMG). Een afstand van minder dan tien kilometer van het bouwproject voldoet ook aan het criterium dat er 'toegevoegde duurzame energie' wordt opgewekt in de buurt.

Hypotheek
De bewoners in Vught nemen via zoncertificaten van Solar Green Point deel aan de zonnecentrale op het dak van de Gruijterfabriek. Maar ze kunnen de aanschaf van de panelen, kosten ongeveer 4000 euro per woning, niet in hun hypotheekaanvraag opnemen. Volgens de regelingen moeten de PV-panelen namelijk 'aard- en nagelvast' aan de woning zitten. En dat zitten ze niet. De panelen behoren daarmee niet tot het onroerende goed. 'Er zit niets anders op dat bewoners de panelen met hun eigen geld aanschaffen', zegt Stan Verheijen van Solar Greenpoint.

Energieneutrale woningen
In Vught lukte dat wel, met woningen van tussen de 300 en 400 duizend euro. Maar Bas van de Griendt, manager Duurzaam Ontwikkelen van BPD – voorheen Bouwfonds Ontwikkeling maakt zich grote zorgen over het niet kunnen meefinancieren van zonnepanelen in de hypotheek. 'Er staan in Nederland veel meer projecten op stapel met veel ambitieuzere duurzame doelstellingen en met veel goedkopere woningen dan in Vught', zegt hij. 'Denk aan de zogenaamde nul-op-de meter-woningen of energieneutrale woningen, waarvoor in vrijwel iedere gemeente bouwplannen of renovatieplannen bestaan.'

BENG-eisen
Dat vergt veel zonnepanelen, vaak zoveel dat het van elders moet komen. Starters of kopers van eenvoudige huizen hebben daar het geld niet voor. 'Voor nieuwbouw geeft dat straks grote problemen. Vanaf 2020 krijg je eenvoudigweg geen bouwvergunning.' De energieprestatie van gebouwen wordt dan aangescherpt met de zogeheten BENG-eisen. 'Eén ervan is dat 50% van het energiegebruik duurzaam moet worden opgewekt. Daar moet dus op korte termijn een oplossing voor komen”, aldus Van de Griendt.

Andere lening
Banken zien het allemaal niet zo somber in. Je kunt een consumptieve lening afsluiten of andere energiemaatregelen treffen in plaats van zonnestroom, aldus Rabobank en Triodosbank. Ook PvdA-Tweede Kamerlid en woonspecialist Albert de Vries wuift de bezwaren weg. Of de aanschaf van zonnepanelen op een ander dak niet onder de hypotheek vallen, maakt niet zoveel uit, zegt hij. 'Mensen met een ongeschikt dak kunnen in het naastliggende postcode-gebied een bruikbaar dak zoeken en voor vergoeding in aanmerking komen', meent De Vries. 'Dergelijke regeling in het kader van de postcoderoos bestaan niet alleen voor bestaande bouw, maar ook voor nieuwbouw.'

Starterswoningen
In Vught vindt wethouder Peter Pennings (Gemeentebelangen Vught) van Ruimtelijke Ordening het standpunt van het PvdA-Kamerlid onbegrijpelijk. 'Ik sta er versteld van. Steeds meer mensen zullen in de geschikte postcoderoos zoeken, waar de mogelijkheden snel uitgeput raken. In Vught moesten we zoeken in een postcodegebied buiten de roos. Als er niet op een centraal niveau beslissingen worden genomen over de energiebelasting en de hypotheekaftrek van zonnepanelen buiten het eigen perceel, komen de klimaatambities van steden voor starterswoningen in gevaar.'

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 10 van deze week (inlog)