Slimmer malen, miljoenen winst

Enorme kostenbesparing waterschappen haalbaar

Dat blijkt uit onderzoek van kennisinstituut Deltares in samenwerking bij de waterschappen Hollands Noorderkwartier, Fryslân, Zuiderzeeland en Rivierenland. Door sluizen, stuwen en gemalen op slimme momenten te bedienen, kunnen waterschappen bij elkaar een hoeveelheid stroom besparen die overeenkomt met het verbruik van 15.000 huishoudens.

Tegelijk hebben energiebedrijven en netbeheerders daardoor een afzet van meest duurzaam opgewekte stroom die ze anders in dure batterijsystemen moeten opslaan. De onderzoekers ontwikkelden ook software die de waterbeheerders voorrekent wanneer ze het best en meest goedkoop kunnen pompen. Dat doet het systeem onder andere op basis van de neerslagverwachtingen en de actuele energieprijs (APX-beurs).

Het nieuwe credo moet zijn ‘minder malen en als het moet, dan op tijden waarop veel duurzame stroom beschikbaar is’, zegt Ivo Pothof, onderzoeker bij Deltares. Nu nog kijken waterbeheerders vooral naar de waterstand in de polder. ‘Als die zich twee centimeter boven het streefpeil bevindt, beginnen ze te pompen. Mits de veiligheid het toelaat, zouden ze ook kunnen wachten met pompen tot er sprake is van afnemend getij of dat er net in een grote watergang is gespuid’, aldus Pothof. Het water hoeft dan minder hoog te worden weggepompt.

Behalve de waterschappen hebben ook energiebedrijven en netbeheeders er baat bij. Hen is er veel aan gelegen een goede afzet te vinden voor deze energie in daluren. Het scheelt ook in de aanleg van dikkere kabels en dure opslagsystemen zoals batterijen. Je kunt het totale Nederlandse watersysteem dat wordt bemalen zien als een energetische opslagcapaciteit van 1700 Mwh, zo blijkt uit het onderzoek. Als netwerkbedrijven die energie moeten opslaan in batterijen, zou dat minstens 150 miljoen euro kosten, aldus Pothof.

Stapsgewijs
Waterschappen moeten in beeld hebben welke behoefte ze de komende 24 uur aan maalcapaciteit nodig hebben, zegt Michelle Talsma van waterkennisinstelling STOWA. ‘Niet langer automatisch de gemaalknop aanzetten maar met slimme software de berging in het watersysteem zoveel mogelijk benutten.’ Is dat niet moeilijk? ‘Welnee’, zegt Johan Bakker, innovatiedirecteur van Waterschap Rivierenland. ‘De communicatie tussen gemalen wordt steeds intelligenter. Er zijn al stuwen die automatisch en onderling regelen dat het water stapsgewijs vanzelf wegstroomt. En dan loopt het water ook nog over een waterrad in de stuw en wordt energie opgewekt.

Er kan heel wat minder worden gepompt en zelfs energie worden opgewekt.’ Netbeheerders hebben ook oren naar slimmere stroomafname door gemalen. ‘Door vraag en aanbod op flexibele wijze bij elkaar te brengen, kunnen we onnodige investeringen in het elektriciteitsnet voorkomen’, zegt Peter Hofland van Alliander. In Nijmegen schakelt een koelhuis even af als er een piek in de stroomvraag ontstaat. Dat scheelde een kabel van 1 miljoen euro.

Eneco trekt een parallel met de wasmachine die binnen een door de consument ingesteld tijdvenster zelf bepaalt wanneer de was op de goedkoopste manier wordt gedaan. ‘Flexibele sturing zal in de waterwereld steeds meer gaan plaatsvinden op basis van voorspellingen van APX-energiebeurs bij ons en voorspellingen van waterpeil en weerbericht bij de waterschappen en Rijkswaterstaat. Deze partijen zijn voor ons interessant omdat we een overschot aan groene stroom kunnen koppelen aan de directe energievraag van gemalen. Waterschappen geven aan dat ze tussen 01.00 en 03.00 uur moeten pompen. Wij vertellen ze dan bijvoorbeeld dat ze om 01.30 uur moeten beginnen, en niet meteen op vol vermogen’, aldus Marc van Pelt van Eneco. Volgens Pothof zouden waterschappen in ongeveer drie jaar uit de kosten zijn.’